އަޅުގަނޑުގެ ކެމްޕެއިން ދަތުރުނާމާ

ބިސްމިﷲ ، ﷲ އަށް ހަމްދުކުރަން، ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ސޮލަވާތް ދަންނަވަން

ހޮޅުދޫ، ފޮއްދޫ އަދި ވެލިދުގެ އަޅުގަނޑުގެ ލޮބުވެތި އަޙުންނާއި އުހުތުން

އައްސަލާމް އަލައިކުމް

1 ވަނަ ބުރު: ތައާރަފް
އަޅުގަނޑަކީ މިދާއިރާއަށް އުފަން މިދާއިރާގެ ރަށްޔިތަކީމު.
އަޅުގަނޑުގެ ތަޢުލީމީ ހަޔާތް ފެށުނީ ވެލިދޫގެ ނަހުޒާ ސްކޫލުން. ސާނަވީ ތަޢުލީމް ފުރިހަމަ ކުރީ މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލުން.
މަތީތަޢުލީމުގެ ރޮގުން އިގިރޭސި ޓީޗިންގ ޑިގްރީއާއި އެޑިޔުކޭޝަން ޑިގްރީ ހާސިލް ކުރީ އޮސްޓުރޭލިޔާގެ ލެޓްރޯބު ޔުނިވާރސިޓީން.
މާސްޓާސް އިން ހިޔުމަން ރިސޯސް މެނޭޖުމަންޓު ހާސިލް ކުރީ އޮސްޓްރޭލިޔާގެ ބަލަރަޓް ޔުނިވާރސިޓީން، މެލޭޝިޔާގަ ހުރެގެން.
އަޅުގަނޑަކީ ތައުލީމީ ދާއިރާގައި ހެޑްމާސްޓަރެއްގެ ގޮތުގައި ތ. ތިމަރަފުށި، ކ. ތުލުސްދޫ، ނ. މަނަދޫ، ލ. ފޮނަދޫގައި މަސައްކަތް ކޮށްފާވާ މީހަކީމު.
ހދ. ކުޅުދުއްފުށީގައި މަސައްކަތްކުރީ ޓީޗަރެއްގެ ގޮތުގައި އަދި މޯލްޑިވްސް ކޮލެޖު އޮފް ހަޔާރ އެޑިޔުކޭޝަނުގަ އެސިސްޓަންޓް ލެކްޗަރަރއެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެ އެތަނުގެ ފައުންޑޭޝަން ކޯސްތައް ވިލަރެސް ކުރީމު.
މީގެ އިތުރުން އަޅުގަނޑަކީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސި، އިޖްތިމާއީ ތައުލީމީ އަދި އިގްތިސާދީ ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ދަރުމަ މަޖައްލާއަށާއި ޖަމާއަތުގެ ހަބަރަށާއި މަނަދޫ ލައިވް ފަދަ ވެބުސައިޓުތަކަށް ލިޔެ އުޅޭ މީހަކީމު. އަޅުގަނޑުގެ ނަމަކީ އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު.


2 ވަނަ ބުރު
1. މިދާއިރާއަށް ކުރިމަތިލީ ކީއްވެ؟
އަޅުގަނޑު މިދާއިރާއަށް ކުރިމަތިލީ އަޅުގަނޑަކީ މިދާއިރާގެ ރައްޔިތަކަށްވާތީވެ، ރައްޔިތުންގެ ހާލަތާމެދު ކަންބޮޑުވާތީވެ.
ފަށާތައުލީމުން ފެށިގެން މަތީ ތައުލީމަށް އަޅާލުމަށް މަޖިލިސްތެރޭން ފުރުސަތެއް ހޯދުމަށް. ބަލިވަމުންދާ ސިއްހީ ހިދުމަތަށް އިތުރު ފަރުވާދިނުމަށް މަޖިލިސް ތެރޭން ފުރުސަތެއް ހޯދުމަށް.
ރައްޔިތުންގެ ރައްކާތެރިކަން ސިއްހީ ގޮތުންނާއި އިޖުތިމާއީ ގޮތުންނާއި ތިމާވެށީގެ ގޮތުންނާއި އިޤްތިސާދީ ގޮތުން މަޖިލިސް ތެރޭން ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށް ހޯދައިދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރާނޭ ފުރުސަތެއް ހޯދުމަށް.

2. މިދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ ހާލަތާއި ވިންދު އެނގެނީ ކިހާ މިންވަރަކަށް؟
މިދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ ހާލަތަށް ބަލައިލުމުން ފެންނަނީ ރައްޔިތުންނަށް އަޅާނުލާ މިންވަރު.
ހޮޅުދުއަށް ވިސްނާލާއިރު ރަށްގިރުމާއި ފެންބޮޑުވުމާއި ފެންތަގައްޔަރުވުމާއި ތޮއްޖެހުމާއި ގެދޮރުގެ މައްސަލަތަކެއް އެބަހުރި.
ފޮއްދޫގަ ބަނދަރު ހެދުމަށް ބޭނުންވާއިރު ވީރާނާވަމުންދާ ތޮށިތަކެއް ވެލިދޫ އަދި ހޮޅުދޫގައި އެބަހުރި.
ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ފެންވަރު ދަށް އަދި ފޮއްދޫގަ ގާއިމް ކޮށްފައިވާ ސިއްހީ ހިދުމަތަކީ އަސާސީފެންވަރުވެސް ނެތް ހިދުމަތެއް. މަދިރީގެ ނުރައްކަލަށް ރައްޔިތުން އެވަނީ ހުށައެޅިފަ.
ފޮއްދޫ ސްކޫލްގަ ބަޖެޓުގެ ދަތިކަން އެހާމެ ބޮޑު ކިޔަވައިދޭން ތަމްރީން ލިބިފަވާ ޓީޗަރަކުނެތް. ހޮޅުދޫ ސްކޫލްގަ ޕުރިންސިޕަލަކު ނެތް. ސްކޫލްތަކުގަ ޖާގައިގަދަތިކަން އިންތިހާއަށް ބޮޑު. ފަށާތައުލީމަށް ވަނީ އަޅައިނުލެވިފަ.
ވެލިދޫގަ ފެންޕުލާންޓެއް ހުރީތީ ހުރީ ހަލާކުވެފަ، މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަ އިންތިހާއަށް ބޮޑު. ބޭނުން ކުރާ ފެންވަނީ ތަގައްޔަރުވެފަ.
ފަހާނާގެ ނިޒާމާއި ކުނިނައްތާލުމުގެ ދެމެހެއްޓެނެވި އިންތިޒާމް މިއިން އެއްވެސް ރަށެއްގައި ހަމަޖެއްސިފަކާނެތް.
ރައްޔިތުންގެ ވިންދު ހުރީ މިހާލަތު ބަދަލުކުރުމަށް ހުވަފެން ސީދާކުރާކަން ނޫން ސަރުކާރު ޒިންމާދާރުކޮށް ޖަވާބު ދާރީ ކުރުވުމަށް. އަޅުގަނޑު ނިކުމެ މިހިރީ އެމަސައްކަތައިގެން.



3. ވަނަ ބުރު
ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުން މިދާއިރާއަށް ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއް؟
މާތް ﷲ ގެ ވާގިފުޅާއެކު އަޅުގަޑު ހޮވިއްޖެނަމަ، ހޮޅުދޫ، ފޮއްދޫ އަދި ވެލިދޫގެ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލާއި މަސްވަރާ ހޯދައިގެން، ރައްޔިތުންގެ ކެކުޅުންތަކާއި އިހްސާސްތައް އަޑުއަހައިގެން އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ކުރާނީ ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރުގެ ފަރާތުން ރައްޔިތުންނަށް ކޮށްދޭ ކަންކަން ބަލާ އެފަރާތް ޒިންމާކޮށް ޖަވާބުދާރީކޮށް ޤާނޫނު އަސާސީ އާއި ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން މަޖިލިސްތެރޭން ފިޔަވަޅުއެޅުމަށް.
އަޅުގަނޑުގެ މަސްލަހަތަކަށް ވާނީ ޤައުމީ މަސްލަހަތު އިސްކޮށް މިދާއިރާގެ ރައްޔިތުންނާއި މުޅި ޤައުމުގެ ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔާއި މަންފާއަށް ޤާނޫނުތައް ހެދުމުގައި އިސްކަންދިނުން.
ރައްޔިތުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސްރޫއުތައް ބަޖެޓުގަ ހިމެނުމަށް ބަޖެޓު ކަރުދާހުގެ ފޮޅުވަތުން ފޮޅުވަތަށް އަކުރުން އަކުރަށް އަޅުގަނޑު ބަލާނަން.
މުއްސަދީންނާއި ފަގީރުންގެ ފަރަގު ކުޑަކުރުމަށް ޓެކުސް ނިޒާމަކަށާއި ސިޔާސީ ރިފޯރމް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި އިގްތިސާދު ރިފޯމުކުރުމަށާއި މަސައްކަތް ތެރީންގެ ހައްޤުތައް ހޯދައިދޭން ވަކާލާތު ކުރާނަން.
މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންގެ ބޮޑު މުސާރަ ކުޑަކުރުމަށާއި ސިޔާސީ ޕާރޓީތަކަށް ދޭ ރައްޔިތުންގެ 14 މިލިޔަން ރުފިޔާ ބަހާ އުސޫލަށް ބަދަލުގެނައުމަށް ވާގިވެރިވާނަން.
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގަ ކުރަންހުރި މަސައްކަތްތައް ރައްޔިތުންގެ ވިންދާ އެއްގޮތަށް ހަލުވިކުރުމަށް މަޖިލިސް ރިފޯރމްކޮށް ވަގުތު އިތުރުކޮށް ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށް މަސައްކަތްކުރުމަށް މިހިރީ ތައްޔާރަށް.


4. ވަނަ ބުރު
މިހުރިހާ ކެންޑިޑޭޓުންގެ ތެރޭން ވޯޓުލާންވީ ކީއްވެ؟
މިހުރިހާ ކެންޑިޑޭޓުންގެ ތެރޭން އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ އެއްސަބަބަކީ އަޅުގަނޑަކީ ރައްޔިތުންގެ ހާލަތު 1994، 2004، 2008، 2009 ގައި މިހާތަނަށް އެތަކެއް ފަހަރު މަތިން ޒިޔާރަތްކޮށް ރައްޔިތުންގެ ހާލަތު ބަލާ ދެނެގަންނަފައިވާ މީހަކަށް ވާތީވެ، އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ!
މީގެ އިތުރުން ރައްޔިތުން ހާލުގައި ޖެހުނު ސުނާމީ ކާރިސާގައި އަމަލީގޮތުން މަސައްކަތްކޮށް، ރައްޔިތުންނަށް އަޅާލާ މީހަކަށް ވާތީވެ އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ!
އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ ތިންވަނަ ސަބަބަކީ އަޅުގަނޑަކީ މިދާއިރާއަށް ކުރިމަތިލެއްވި 4 ކެންޑިޑޭޓުންގެ ތެރޭން ބައިނަލް އަޤްވާމީ ފެންވަރަށް ޔުނިވާރސިޓީ ތައުލީމް ލިބިގެން ހުރި ރާއްޖެއާއި ރާއްޖޭން ބޭރުގެ މަސްރަހަށް އެއްމެ ބޮޑަށް ލޯހުޅުވިގެން ހުރި ފަސްބައި ސާފު އިލްމީ ކެންޑިޑޭޓު. އެހެންވީމަ، އަޅުގަނޑަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައާއި ފަންނީ ކޮމެޓީތަކުގަ ރައްޔިތުންގެ ހައްޤުގައި ވަކާލާތު ކުރުމުގެ ޤާބިލްކަން އެބަހުރި. މިސަބަބުތަކަށްޓަކައި ރައްޔިތުން އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ.
އަޅުގަނޑަށް ވޯޓުދެއްވަންވީ އަނެއް ސަބަބަކީ އަޅުގަނޑު ތެދުވެ މިހިރީ ރައްޔިތުންގެ މިއަދުގެ ހާލަތު ބަދަލުކުރުމަށް ހުވަފެން ދެއްކުމެއްނެތި، ވިޔަފާރި މަސްލަހަތެއްނެތި، ފަސްބައިގައި ކިލަނބުކަމެއްނެތި، ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށް މަޖިލީހުގެ ތަޅުމާއި ކޮމެޓީތަކުގަ ސަރުކާރު ޒިންމާދާރުކޮށް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށްކަމަށް ވާތީވެ އަޅުގަނޑަށް ވޯޓު ދެއްވަންވީ.


5. ވަނަ ބުރު

އެހެން ކެންޑިޑޭޓުންގެ ބުނުންތަކަށް ދެކެނީ ކިހިނެތް؟
އެހެން ކެންޑިޑޭޓުންގެ ސުއޫރަށް އަޅުގަނޑު އިހްތިރާމް ކުރަން. އެއީ އެބޭފުޅުންގެ ހިޔާލު.
އަޅުގަނޑުގެ ދަންނަވަން އޮތް ވާހަކައަކީ ވެރިކަން ކުރާޕާރޓީގަ ހުރެގެން ރައްޔިތުންނަށް ލިބުނު މަންފާއާއި ކުރިއެރުން 20-25 އަހަރުވަންދެން ރައްޔިތުން ތަޖުރިބާކޮށްފިއޭ. އެތަޖުރިބާއަށް ތިޔަ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުން ހެކިވާނެ.
އެތަޖުރިބާ ތަކުރާރުވުމަށް ފުރުސަތު އެއްވެސް ގޮތަކުން ނުދެއްވުމަށް ރައްޔިތުންނަށް އަޅުގަނޑު އިލްތިމާސް ކުރަން.
އަޅުގަނޑުގެނެތް ވިޔަފާރި މަސްލަހަތެއް. އަޅުގަނޑުގެ މަސްލަހަތަކީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު. އަޅުގަނޑުގެ އަޑަކީ ރައްޔިތުންގެ އަޑު.
މަޖިލީހުގެތަޅަމުން ފެށިގެން ކޮމެޓީ ތަކުގަވެސް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ އަޅުގަނޑު މަސައްކަތްކޮށް، ވަކާލާތު ކުރާނީ ރައްޔިތުންގެ ހައްޤުގައި ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށް.




6. ވަނަ ބުރު

ފަހު ފުރުސަތު
އާދެ! އަޅުގަނޑުގެ ކެންޑިޑޭޓު ނަމްބަރަކީ 2. ކެންޑިޑޭޓް ނަމްބަރު 2 އަށް ދެވޭ ވޯޓަކީ ތިޔަބޭފުޅުންގެ ތައުލީމާށް ދެވޭ ވޯޓެއް.
ކެންޑިޑޭޓް ނަމްބަރު 2 އަށް ދެވޭ ވޯޓަކީ ތިޔަބޭފުޅުންގެ ސިއްހަތަށް ދެވޭ ވޯޓެއް.
ތިޔަބޭފުޅުންގެ އިޖްތިމާޢި އަދި އިގްތިސާދީ ތަރައްޤީއަށް ދެވޭ ވޯޓެއް. ތިޔަ ބޭފުޅުންގެ މުސްތަޤްބަލަށްޓަކައި ދެވޭ ވޯޓެއް.
އާދެ! އެހެންވީމަ އަޅުގަނޑު މިއެދެނީ ތިޔަބޭފުޅުންގެ ވޯޓަށް. ވޯޓު ކެންޑިޑޭޓު ނަމްބަރ 2، އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު

ޝުކުރިއްޔާ! ވައްސަލާމް އަލައިކުމް ވަރަހުމަތު ﷲ

ނ. އަތޮޅާ މެދު އިބްރާޙީމްގެ ތަސައްވުރު

އާބާދިގެ ގޮތުން 14000 އެތަކެއް ރައްޔިތުން 13 ރަށަކަށް ބެހިފައިވާ ނ. އަތޮޅުގެ އާބާދީގެތެރެއިން ހޮޅުވެލިފޮއްދޫގެ ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަގާމެދު އަޅުގަނޑު ދެކޭ ހުވަފެނަކީ ރައްޔިތުންގެ ސިއްހީ ޙިދުމަތާއި، ތަޢުލީމާއި، އިޤްތިސާދާއި ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތަކާއި އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަމާއި އުމްރާނީ ތަރައްޤީއާއި ތިމާވެށީގެ ގޮތުން ފުރިހަމަ ވެއްޓެއް ޤާއިމްކުރެވިފައިވާ ދުޅަހެޔޮ އާބާދީއެއް ދިރިއުޅޭ ރަށްތަކެއްގެ ގޮތުގާވުމެވެ.

ސިއްޙީ ޚިދުމަތް

އަތޮޅާއި ރަށުފެންވަރުގައި ޤާއިމް ކޮށްފައިވާ ސިއްޙީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނާއި އެތަންތަނުން ދޭ ފަރުވާއަކީ ހިތްހެޔޮކަމާއި އަޅާލުމާއެކީ ރައްޔިތުންގެ އާއްމު ސިއްޙީ ދުޅަހެޔޮކަމަށްޓަކައި ޤާއިމް ކުރެވިފައިވާ ތަންތަނަށް ވުމެވެ. އަދި މިތަންތަނަކީ ރައްޔިތުން ބަލިން ރައްކާތެރިކޮށް ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ މަޢުލާމާތާއި ހުނަރު ފޯރުކޮށްދީ ހަދާ ތަންތަނަށް ވެގެންދިއުމެވެ. މީގެއިތުރުން އެތަންތަނުގައި ޤާއިމްކޮށްފައިވާ ވަސީލަތްތަކަކީ ވެސް ދުޅަހެޔޮ ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ދެމެހެއްޓިގެން ދިއުމެވެ.

ތަޢުލީމު

އަތޮޅުގެ ރަށްތަކުގެ ދަރީންގެ މުސްތަޤްބަލަށްޓަކައި ދެވޭ ތަޢުލީމަކީ އިސްލާމީ ރަނގަޅު ބިންގަލެއްގެ މަތީގައި ދެވޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި ހެދިގެންދާންޖެހެއެވެ. ޕްރީސްކޫލު ދައުރާއި މިދަޢުރުގައި އުގަންނައިދެވޭ ކީރިތި ޤްރުއާނާއި ފަށާތަޢުލީމާއި މެދުމަދުރަސީ ތަޢުލީމު ހަރުދަނާކުރެވިގެން ދިއުމެވެ. ސާނަވީ ސްކޫލްތަކަކީ ފުރިހަމަ މާނައިގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ބައްޓަންކުރެވި ބަލައިގަތުމެވެ. ހުރިހާ ސްކޫލުތަކެއްގައި ޤާއިމްކުރެވި، ބޭނުންކުރެވޭ ވަސީލަތްތަކަކީ ޒަމާނީ ޓެކޮނޮލަޖީގެ ވަސީލަތަށްވެ، ކަމުގެ ތަމްރީނު ލިބިފައިވާ ޤާބިލް މުދައްރިސުންނާއެކު، ތޮށްނުޖެހޭ ކުލާސްތަކެއްގައި ކިޔަވައި ދިނުން ހަމަޖެހިފައިވާ ސްކޫލްތަކަކަށް ވުމެވެ. އަދި ސާނަވީ ތަޢުލީމް ނިންމާ ކުދީންނަށް އެކުދީންގެ ދިރިއުޅުން ރޯޝަން ކުރާނޭ މަތީތަޢުލީމު ހޯދުމުގެ ފުރުސަތުތަކެއް ލިބިފައިވުމެވެ.

އިޤްތިސާދާއި ވަޒީފާގެ ފުރުސަތު

އަތޮޅާއި ރަށުގެ އިޤްތިސާދީ ފުއްދުންތެރިކަން އިތުރުކުރެވޭނޭ ގޮތްތަކާއި ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތައް ލިބިގެންދިއުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ އާއްމު ބޭނުންތަކާއި ޙިދުމަތްތަކަށް ބޭނުންވާ ތަފާތު ކުދިވިޔަފާރީގެ ވަސީލަތްތައް ޤާއިމް ކުރުމުގެ ފުރުސަތާއި މަގުތަނަވަސް ކޮށްދެވިގެންދިއުމެވެ. އާއިލާއާއި ކައިރީގައި މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް ހިމާޔަތް ކުރެވިފައިވާ މާހަޢުލެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ ގޮތްތައް ތަނަވަސް ވެގެންދިއުމެވެ.

މުޖުތަމަޢު

ރައްޔިތުން ދިރިއުޅޭ ރަށްތަކުގެ މުޖުތަމަޢުތަކަކީ ރައްކާތެރި މުޖުތަމަޢު ތަކެއްގެ ގޮތުގައި ވެގެން ދިއުމެވެ. ލާދީނީ ކަންތައްތަކާއި ހަރަކާތްތަކާއި ބަދުއަޙުލާޤީ އަމަލުތަކާއި މަސްތުވާތަކެތީން ރައްކާތެރި މުޖުތަމަޢުއަކަށް ވުމެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ ދެރަނިކަމެތީންނަށާއި އެކަކު އަނެކަކަށް އަޅާލާ އެއްބައިވަންތަ ރިވެތި އިސްލާމީ އަޙްލާޤެއްގެ ވެރި ބަޔަކު ދިރިއުޅޭ މުޖުތަމަޢުއަކަށް ވުމެވެ.

އުމްރާނީ ތަރައްޤީ

ރައްޔިތުން މިއަދާއި މާދަމާ ބޭނުންވާ ބޯހިޔާވަހިކަމާއި އިޖްތިމާއީ އަދި އިޤްތިސާދީ ތަރައްޤީއާއި ކުރިއެރުން ހޯދުމަށްޓަކައި މުސްތަޤްބަލް އޮތް ސަރަހައްދުތަކަށް ފަސޭހައިން ގޮސް ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ފަހިގޮތްތަކާއެކު ވަޒަންވެރިވުމުގެ ފުރުސަތު ތަނަވަސް ވުމެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަމާއި ރައްޔިތުންގެ ބޭނުންތަކަށް ބޭނުންވާ އާއްމު ޙިދުމަތްތައް ކަމުގައިވާ ރަށްރަށުގެ ބަނދަރާއި މަގުތަކާއި ކުޑަކުދީން ކުޅޭނޭ ޕާރކްތަކާއި ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ނިޒާމާއި ކުނިނައްތާލުމުގެ އިންތިޒާމްތައް ހަމަޖެހިފައިވުމެވެ.

ތިމާވެށި

އަތޮޅާއި ރަށުގެ ނާޒުކު ތިމާވެއްޓަކީ މިއަދާއި މާދަމާގެ ޖީލުތަކުގެ ތަރައްޤީއާއި ބޭނުންތަކަށް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަށް ހިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކުރެވިފައިވާ ވެއްޓަކަށް ވުމެވެ. އަދި ތިމާވެށީގެ ސަބަބުން ނިކުންނަ މައްސަލަތައް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ސަލާމަތްކަމާއެކު ހައްލުކުރެވިގެން ދާންޖެހޭނީ އަދާއި މާދަމާގެ ރައްޔިތުންގެ މަންފާއަށެވެ.

ސިޔާސީ ރިފޯރމް ދެމެހެއްޓުމަށް އިޤްތިސާދީ ރިފޯރމް ކުރަންޖެހެއެވެ

ދިވެހިރާއްޖޭގެ 1190 ރަށުގެ ތެރެއިން 200 ރަށުގައި ދިރިއުޅޭ 300000 އެތަކެއް ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ކިބައިން ފެށިގެންއަންނަ ވެރިކަމުގެ ބާރުތައްވަނީ ވަކިކުރެވިފައެވެ. ވަކިކުރެވުނު ތިންބާރުކަމުގައިވާ؛ ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ ތަންފިޒީ ބާރާއި، އަދުލު އިންސާފުގާއިމް ކުރުމުގެ ބާރާއި، ރައްޔިތުން ތަމްސީލުކޮށް ޤާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރުތައް އެއްބާރު އަނެއްބާރުގެ މައްޗަށް ފާރަވެރިވާ ގޮތަށް ވަކިކުރެވިފާވެއެވެ. އަދި ހަމަ ރައްޔިތުންގެ ހައްޤާއި ސަރަފު ހިމާޔަތްކުރުމަށް ތަފާތު ގިނަގުނަ މުސްތަޤިއްލު މުއައްސިސާތަކެއް ޤާއިމް ކުރެވި، ދިވެހީންގެ އަދާއި މާދަމާއަށް ދިމިޤްރާތީ އައު މަގެއް ހިޔާރުކުރެވިއްޖެއެވެ. ސިޔާސީގޮތުން ބޮޑެތި ބަދަލްތަކެއް ޤައުމަށް ވެރިވެގެން ދިޔައީ އޮގަސްޓު 7، 2008 ގައި ތަސްދީގު ކުރި ޤާނޫނު އަސާސީންނެވެ. މިފަދައިން އައުޤާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ސިޔާސީ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް މިގަރުނުގެ ދިމިގުރާތީ ހަމަތަކުން ޤައުމަށް ވެރިވަމުން ދިޔަނަމަވެސް ޤައުމުގެ އިޤްތިސާދުގެ ބިންގާ ހަރުދަނާކުރުމަށް އިޤްތިސާދީ ރިފޯރމަށް ޤަޢުމު ވަނީ އިންތިހާއަށް ބޭނުންވެ، އެދިއެދިއެވެ.

ސަބަބަކީ ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ގުދުރަތީގޮތުން ވަރަށް މުއްސަދި ގައުމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުއްސަދިކަންއެއީ ވަންހަނާކުރެވިދާނޭ އެއްޗެއް ނޫންކަން ޔަގީނެވެ. ފުރާންސުގެ ޙަބަރުފަތުރާ އެޖެންސީ (14 ޖެނުއަރީ 2008) ބުނާގޮތުންނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ މިންގަޑުން 4000 އެމެރިކާ ޑޮލަރު ދިވެހި ކޮށްމެ ބޮލަކަށް ނިސްބަތުން މިއަހަރު ޖެހޭނެކަމަށް ދިވެހި މަރުކަޒީ ބޭންކު އެމްއެމްއޭ ރިޕޯރޓުކުރެއެވެ. މިނިސްބަތަކީ ކޮށްމެ މީހަކަށް ނުވަތަ ބޮލަކަށް އަހަރަކު 51400 ރުފިޔާ، މަހަކަށްބަލާއިރު 4283 ރުފިޔާ އަދި ދުވާލަކަށް ބަލާއިރު 143 ރުފިޔާއެވެ.

ކަންމިހެން ހުރިކަމުގައި ވީނަމަވެސް މުއްސަދި ދިވެހިރާއްޖޭގެ، ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ބޮޑުއާބާދީއެއް ފަގީރުހާލުގައި ދިރިއުޅުން ވޭތުކުރަންޖެހިފައިވެއެވެ. ޔޫއެންޑީޕީގެ ރިޕޯރޓުތަކުން ފެނިގެންދަނީ ދިވެހީންގެ އާބާދީގެ %40 ނުވަތަ ދެބައިކޮށްފަ އެއްބަޔާގާތްކުރާ އާބާދީއެއްގެ ރައްޔިތުން ދިރިއުޅެމުންގެންދަނީ ފަޤީރު ހާލު ދުވާލަކަށް 12.85 ރުފިޔާ ނުލިބިއެވެ. މިހާކުޑަ ލާރިކޮޅެއް ލިބިގެން މިހާބޮޑުއާބާދީއެއް ފަގީރު ހާލުގައި މުއްސަދިދިވެހިރާއްޖޭގައި އުޅެންޖެހިފައިވާކަން އެއީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ވަރަށްބޮޑު ހިތާމައެކެވެ.

ވީއިރު މުއްސަދި ދިވެހިރާއްޖެ ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮވެ، ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ލޮބުވެތިކަމަށްޓަކައި ފަގީރުންނާއި މުއްސަދީންގެ ފަރަގު ކުޑަކުރުމަށް އިޤްތިސާދީ ގޮތުން ހެޔޮބަދަލް ތަކެއް ގެނަންޖެހެއެވެ. މިފަދއިން އެއްގޮތުން ނޫނީ އަނެއްގޮތުން ދިވެހި އިޤްތިސާދަށް ދިރުން ދިނުމަށްޓަކައި އަދި ފަޤީރުންނާއި މުއްސަދީންގެ ފަރަގު ކުޑަކުރުމަށް އެއްމެ މުހިއްމު އިޤްތިސާދީ ހެޔޮބަދަލަކަށް ވާނީ ޓެކުސް ނިޒާމެއް ތައާރަފް ކުރުމެވެ. ޓެކުސް ނިޒާމަކުން މުއްސަދީންނާއި ކުންފުނިތަކުންނާއި އިންޑަސްޓުރީތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ހިދުމަތް ޤާއިމްކޮށް ފަހިކުރުމަށް ސަރުކާރަށް ފައިސާ ލިބިގެން ދާނެއެވެ. އަދި އާބާދީގެ ފަޤީރު %40 މީހުންނާއި މުއްސަދީންގެ ފަރަގު ކުޑަކުރުމަށް އެފައިސާ މުއްސަދިންގެ އަތުން ނެގި ފަޤީރު ރައްޔިތުންނަށް ދެވޭ ޙިދުމަތްތަކުގެ ފެންވަރު މަތިކޮށް ތަރަށްޤީއަށް ހޭދަކުރެވިގެން ދާނެއެވެ.


މިމުހިއްމު ހެޔޮބަދަލާއެކު ދެންވިސްނަންޖެހިފަ ވަނީ ރައްޔިތެއްގެ ގޮތުގައި 200 ރަށަށް 300000 މީހުން ކުދިކުދި އާބާދީތަކަކަށް ބެހިގެން ދިރިއުޅެގެން ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ އިޤްތިސާދީ، ފައިދާ އާއި ކުރިއެރުމާއި ހަޟޯރަތާއި ރަށްވެހިކަން ހޯދިދާނެހެއްޔެވެ. މިފަދައިން ވިސްނާލާއިރު 200 ރަށުގައި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުން ވޭތުކޮށްގެން ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ގުދުރަތީ ގޮތުން އަންނަ ސުނާމީކާރިސާއެއްގެ ސަލާމަތަށްޓަކައިވެސް ގޮތްތަކެއް އިންތިޒާމް ކުރަންޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް މާލެވަށައިގެން ޖަޕާނުސަރުކާރުން ލާފައި ވާފަދަ 60 މިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ތޮށިގަނޑެއް 200 ރަށުގައި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ސަލާމަތަށްޓަކައި 12 ބިލިޔަން ޑޮލަރު ހޭދަކޮށްގެން ނުލެވޭހާ ހިނދެގައި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންނަކަށް ލޮބުވެތިއެއް ނުވެވެއެވެ. ވީމާ، ދަންނަވަން މިއުޅެނީ ރާއްޖޭގެ އަތޮޅުތައް މާލޭގެ ތަޖުރިބާގެ ކާމިޔާބީއާއި ނާކާމިޔާބުގެ އަލީގައި ރައްޔިތުންގެ ފައިދާއަށް ލާބައަށް ސަރަހައްދުތަކަކަށް އެއްފަސް ކުރަންޖެހެއެވެ.

އާބާދީ އެއްފަސް ކުރުމާއި އެކު ދިވެހި އިޤްތިސާދު ބަރޯސާކޮށްފަވާ ދާއިރާތަކުގެ އިތުރުން ތަފާތު ގިނަގުނަދާއިރާތަކަކެއްގައި އިޤްތިސާދީ މަސައްކަތްތައް ކުރެވެންޖެހެއެވެ. ކޮންޓެއިނާރ ޓުރާންސިޓު ބަނދަރު ތަކާއި ގުޅިފަޅާއި ހުޅުމާލެ ތަރައްޤީ ކުރުމުގެ މެގަޕުރޮޖެކްޓުތައް ފެށިގެން އަންނަންޖެހޭއިރު ޤަޢުމުގެ އެތެރޭގެ ކުދިވިޔަފާރިތައް އާރޯކަމާއެކު ހެދިގަންނާނެފަދަ ގޮތްތަކާއި ވަސީލަތްތައް ހޯދައިދޭންޖެހެއެވެ. މިފަދައިން ވިސްނާއިރު ދަނޑުވެރިކަމާއި އިޔާދަކުރަނިވި ހަކަތައިގެ ގޮތްތަކަށް ހޭނި، ވަޒީފާތައް އިތުރުކޮށްގެން މެނުވީ ރައްޔިތުންގެ ޖީބަށް އިތުރު ފައިސާ ވަދެގެނެއް ނުދާނެއެވެ. މީގޮތަށް ތަފާތު ދާއިރާތަކަށް ބޭނުންވާ އިންވެސްޓަރުންވެސް ހޯދަން ޖެހެއެވެ. އިންވެސްޓަރުންނަށްޓަކައި އިންވެސްޓަރުން ހިއްކިޔާ އަދި ޤަޔާވާ އިޤްތިސާދީ މާހަޢުލެއްވެސް އުފައްދަން ޖެހެއެވެ.

އިންވެސްޓަރުން ހިއްކިޔާ އަދި ގަޔާވާ މާހަޢުލެއް އުފެއްދުމަށްޓަކައި ޤާނޫނީ ރަނގަޅު އޮނިގަނޑެއް އޮތުމުގެ މުހިއްމުކަން ބޮޑުވެއެވެ. ތަފާތު ގިންތީގެ މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް ހިމާޔަތް ކުރުމާއި އެކުއެކީ އިންވެސްޓަރުންގެ ހައްޤުތަކާއި ބިންކުއްޔަށްދޭ މުއްދަތާއި ގުޅުން ހުރި ތަފާތު ގިނަގުނަ ޤާނޫނުތަކަކަށްވަނީ ބޭނުންވެފައެވެ. ބޮޑެތި އިންވެސްޓުމަންޓަށް މަގުފަހިވާގޮތަށް ގިނަ ދުވަހަށް ބިންކުއްޔަށް ދެވިގެން ނޫނީ ސިންގަޕޫރާއި ދުބާއި ފަދަ ތަންތަން ހޯދި އަދި ހޯދަމުންދާ ކުރިއެރުން ނުހޯދޭނެއެވެ. ވީމާ، އެކަމަށް މަގުފަހިވާ ގޮތަށް ހުރިހާފާރާތްތަކެއްގެ ހައްޤުތައް ހިމާޔަތްވާފަދަ ޤާނޫނީ އޮނިގަނޑެއްގެ މުހިއްމުކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ.

ވީމާ، މިހާރުކުރަންޖެހިފާވާ އެއްމެ މުހިއްމު އެއްމަސައްކަތަކީ އިޤްތިސާދު ހަރުދަނާ ކުރުމަށްޓަކައި ގެންނަންޖެހޭ މިނަތްގަތް ބަދަލްތަކާއި އަދި އެހެނިހެންވެސް އިޤްތިސާދީ ހެޔޮބަދަލް ގެނައުމެވެ. މިކަން ކުރުމަށްޓަކައި އެކަމުގެ ހާއްސަ ފަންނީ މާހިރުންގެ ޓީމެއް އެކުލަވާލައިގެން އެބޭފުޅުންގެ އިރުޝާދާއެއްގޮތަށް ރަށާއި އަތޮޅު އަދި ރާއްޖެ ދުނިން ބޭރަށް ވިސްނައިގެން ކަންތައްތައް ރޭވިގެން ކުރިޔަށްގެންދިޔުމަށް ވަނީ އިންތިހާއަށް ބޭނުންވެފައެވެ. އެފަދަ ފުރުސަތަކަށް ޤައުމުގެ ހާލުގެ ދުލުންދަނީ ގޮވަމުންނެވެ. ވީމާ، މިސަރުކާރުގައި ހިތްވަރެއްހުރެ، ހަޤީޤަތުގަ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންދެކެ ލޮބުވެތި ވާނަމަ، އެއްމެފުރަތަމަވެސް ކުރަންވީކަމަކީ ދިވެހި އިޤްތިސާދު ސަލާމަތްކޮށް ހަރުދަނާކުރުމުގެ މަސައްކަތެވެ.

ހުނަރުވެރި އިލްމުވެރި ވިސްނުންތެރި ރައްޔިތުން ހުސްވެދާނެ ހެއްޔެވެ؟

ކޮށްމެ ގައުމެއްގައިވެސް އެގައުމެއްގެ އެއްމެ އަގުބޮޑު ރައުސްމާލަކީ އެގައުމެއްގެ ހުނަރުވެރި އިލްމުވެރި ވިސްނުންތެރި ރައްޔިތުންނެވެ. އަދި އެރައްޔިތުންގެ ސަބަބުން ގައުމުގެ ތަރައްޤީ އާއި ކުރިއެރުމުގެ ރޭޓު ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި އަވަސްކޮށް ހަރުދަނާކުރާނޭކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުނަރުވެރި އިލްމުވެރި ވިސްނުންތެރި ރައްޔިތުން ތަކެއް ރާއްޖެ ދޫކޮށް ހިޖުރަކުރަމުން ދާކަމަށް ވަޒަންކޮށްލެވޭ ހެއްޔެވެ؟ ވީއިރު އެފަދަ ހުނަރުވެރި އިލްމުވެރި ވިސްނުންތެރި ކުޅަދާނަ ދިވެހިރައްޔިތުން ދިވެހި ރާއްޖޭ ދޫކޮށް ދާންދިމާވާ ސަބަބުކަމަށް ބެލެވެނީ ކޮންކަމެއްހެއްޔެވެ؟ ކޮށްމެވެސް ކަމެއް ގޯސްކޮށް ހިނގަމުން ދާކަމަށް ވިސްނިދާނެހެއްޔެވެ؟ އެހެންކަމަށްވާނަމަ އެކަމުގެ ސަބަބަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ގައުމަށް އެއްމެ ބޭނުންވާ ހުނަރުވެރި ރައްޔިތުން ގައުމު ދޫކޮށް ދާކަމަށްވަނީ ނަމަ މުސްތަގުބަލުގެ މިގައުމުގެ ހާލަތަކީ ކޮބައިބާއެވެ؟

ހުނަރުވެރި އިލްމުވެރި ވިސްނުންތެރި ރައްޔިތުންތަކެއް ދިވެހިރާއްޖެ ދޫކޮށް ދާއަދަދަކީ ކަނޑައެޅިގެން ސާފުވާން އޮތް އަދަދެއްނޫނެނެވެ. ސަބަބަކީ މިދާއިރާގައި އެކަށިގެންވާފަދަ މައުލޫމާތު ލިބެއް ނެތުމުންނެވެ. ނަމަވެސް އެކި އެކި ދާއިރާތަކަށް ވިސްނުމާއި ނަޒަރު ހިންގާލާއިރު ޑޮކްޓަރުންނާއި މުދައްރިސުންނާއި ލެކްޗަރަރއިންނާއި ނަރުހުން ތަހައްމަލު ނުކުރެވޭ ތަފާތު ސަބަބަކަށްޓަކައި ރާއްޖެ ދޫކޮށް އެހެން ގައުމުތަކަށް ތަނަވަސް ދިރިއުޅުމަަކަށްޓަކައިނަމަވެސް ހިޖުރަކުރަމުން ދެއެވެ. މިއީ ފިލިޕީންސްފަދަ ގައުމުތަކުގެ އެތެކެއް ރައްޔިތުން ގައުމުން ބޭރުގައި ސިންގަޕޫރު ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ވަރަށް އާދައިގެ މަސައްކަތްކޮށް ގައުމުގައި ތިބި އެފަރާތްތަކުގެ އާއިލާއަށް އެތަކެއް މިލިޔަން ޑޮލަަރު ފަނުވާފަދައިން ދާދިޔުމެއް ނޫނެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ރާއްޖޭން ބޭރުގެ ވަޒީފާތަކަށް މިސާލަކަށް ބޯޓުދަތުރުކުރުން ފަދަ މަސައްކަތްތަކަށް ގޮސްގެން އެތަކެއް މިލިޔަން ރުފިޔާ އެފަރާތްތަކުންވެސް އާއިލާތަކަށް ދިވެހިރާއްޖެއަށް ފޮނުވަމުން ދެއެވެ. މިގޮތާ ހިލާފަށް އިލްމުވެރި ފަންނުވެރި ކުޅަދާނަ އެތަކެއް ދިވެހިދަރީންނާއި އެދަރީންގެ އާއިލާތައް ރާއްޖެ ދޫކޮށް ހިޖުރަކުރަމުން ދާތަން ފެނެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެއްމެ މޮޅު އަދި ކުޅަދާނެ އެތަކެއް ދިވެހިދަރީން ލޮބުވެތި ދިވެހިރާއްޖެ ދޫކޮށް ދާދިޔުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ އިޖްތިމާއި އަދި ސިޔާސީ މައިދާންތަކަށް ފޫނުބެއްދޭފަދަ ގެއްލުންތަކެއް ވެގެންދާނެކަމެކެވެ. އަދި އެފަރާތްތައް ރާއްޖެއަށް ފޮނުވާ މާބޮޑު ފައިސާއެއްވެސް ނުވާނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އަދި ހަމަ ކޮށްމެވެސް ދުވަހަކުން އެފަރާތްތަކުގެ ގާތްތިމާގެ ފަރާތްތައް ދެކިލުމަށް ނޫނީ ޒިޔާރަތްކުރާތަންވެސް ނުފެންނާނެއެވެ.

ގިނަފަހަރަށް މިފަރާތްތަކުގެ ހުނަރުވެރި ގާބިލްކަން ފުރިހަމަ ކޮށްދެވިފައިވަނީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ހަރަދުގައިކަމަށްވީނަމަވެސް އެކަމުގެ އާހިރު ފައިދާ ލިބިގެން އެދަނީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމަކަށެވެ. ސަބަބުތަކެއް ނެތިއެއްވެސް ނޫނެވެ. މީގެތެރޭގައި ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުޅެގެން ނުވަތަ މަސައްކަތްކޮށްގެން އިންސާފުވެރި އަދުލުވެރި ދިރިއުޅުމަކަށް ވާސިލްނުވެވޭނޭ ކަމާއި ސިޔާސީ އިޖުތިމާއި މައްސަލަތައް އައުސަރުކާރާއެކު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ބޮޑުވެ، މުއްސަދީންނާއި ފަގީރުންގެ ފަރަގު އަތްނުފޯރާވަރަށް ބޮޑުވުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ އަގު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ބޮޑުވާއިރު ލިބޭ އާމްދަނީ ކުޑަވުމުމުގެ ސަބަބުން އާއްމު ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ދައްވަމުން ދިޔުމާއި ވަކިކަހަލަ ފިކުރަކަށް ހުރިހާކަމެއް ލެނބި ނިމިގެން ދިޔުމާއި މުޅި މުޖުތަމައުގައި ފެތުރެމުންދާ ނޭއްގާނީކަމާއި ބޭއިންސާފާއި ކޮރަޕްސަނުގެ ގޮތްތަކާއި ވަޒީފާ އަދާކުރާމާހައުލުގެ އިސްވެރީންގެ އިޙްލާސްތެރިކަމެއްނެތި ޒިންމާއާއި މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގެ ފުރުސަތު ނުދިނުމުގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުތައްއެއީ މިކަމުގެ ބައެއް ކަމުގައި ބެލިދާނެއެވެ. މިކަމުގެ މިސާލަކަށް ކުރީގެ ސަރުކާރުން އިސްތިޢުފާދިން މިނިސްޓަރުންގެ އިންޓަރވިއުއަށް ރިޔާއަތްކުރުމުންނާއި މިހާރު ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުންނާއި އިލްމުވެރިންގެ ޝަކުވާތަކަށް ބެލުމުން ކަންހުރިގޮތް ވަރަށް މަތީފެންވަރެއްގައި ދެނެގަނެވެއެވެ. އަދި މިކަމުން މުޅިގައުމުގެ ކުރިމަގަށް ކުރާނެ އަސަރަކާމެދު ހިޔާލުކުރެވިފައިވޭ ހެއްޔެވެ؟

ދިވެހިރާއްޖެ ނޫނަސް ދުނިޔޭގެ ތަފާތު އެހެނިހެން ފަގީރު އަދި ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުންވެސް އެކި ފަރުދުން ތަފާތު ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ކަންކޮޅުތަކަށް ހިޖުރަކުރަމުން ދެއެވެ. މިގޮތަށް ވިސްނާލާއިރު ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދީ އަދި އިޖުތިމާއީ ކުރިއެރުންތަކަށްޓަކައި ތައުލީމީ އިލްމުވެރި ފަންނުވެރިން އެންމެގިނައަދަދަކަށް ހިޖުރަކުރާ އެއްގައުމަކަށް ވެފައިވަނީ އެމެރިކާއެވެ. އޮސްޓުރޭލިޔާއިން އަހަރަކު 80000 ރައްޔިތުން ގައުމުދޫކޮށް އެހެން ގައުމުތަކަށް ހިޖުރަކުރާއިރު ގިނައިން އިލްމުވެރި ފަންނުވެރިން އިގިރޭސިވިލާތަށާއި ހޮންކޮންގަށާއި ސިންގަޕޫރަށާއި އެމެރިކާއަށް ހިޖުރަކުރަމުންދާކަމަށް އެގައުމުގެ ބިޔުރޯ އޮފް ސުޓެޓިސްޓިކްސ އިން ހާމަކުރެއެވެ. ނިއުޒިލޭންޑުން ވެސް ގިނައަދަދެއްގެ އިލްމުވެރި ފަންނީ ރައްޔިތުން އެގައުމު ދޫކޮށްދާތީވެ، އަހަރަކު 10000 ތަފާތު އިލްމުވެރި ފަންނުވެރިން އެގައުމަށް ބޭނުންވާކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އިންޑިޔާ ޗައިނާ ފަދަ ގައުމުތަކުން 50 އާއި 25 ޕަސެންޓާ ދެމެދުގެ އިލްމުވެރި ފަންނުވެރި ރައްޔިތުން އެގައުމުތައް ދޫކޮށް އެމެރިކާ، އޮސްޓުރޭލިޔާ، ނިޔުޒިލޭންޑުފަދަ ގައުމުތަކަށް ހިޖުރަކުރަމުންދެއެވެ. މި ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ޕީއެޗްޑީއަށް ކިޔަވަމުންދާ މީހުންގެ ތިންބައިކޮށްފަ ދެބައިމީހުން އެނބުރި އަމިއްލަވަތަނަށް ނުދާކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ވީމާ، ރާއްޖެވެސް ދުނިޔޭގެ އޮއިވަރުން އެކަހެރިވެގެން ނުދާނެއެވެ. އަދި މިހާރުގެ މަސައްކަތުގެ މާހައުލާއި މުސާރައިގެ އޮނިގަނޑުން ސިޔާސީވެރީންނަށް ބޮޑުމުސާރަދީފަ، ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުންނާއި އިލްމުވެރީން ފަދަފަރާތްތަކަށް ހަނޑޫކޮޅެއް ގަނެވޭ ވަރަށް މުސާރަ ހަމަޖެހިގެން ދިޔުމުން އެފަރާތްތައްވެސް އެހެންގައުމުތަކަށް ހިޖުރަކުރަން ވިސްނާނެކަން ކަށަވަރެވެ. އޮސްޓުރޭލިޔާ ނިއުޒިލޭންޑަށް ބޭނުންވާ ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުންނަށް ވަޒީފާގެ ފުރުސަތާއި ދާއިމީ ވިސާގެ ފުރުސަތު ފަސޭހަކަމާއެކު ތަނަވަސްވެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ ނިސްބަތުން ވިސްނާލާއިރު އިލްމުވެރި ފަންނުވެރީންނަކީ މަދުބައެކެވެ. އަދި އެމަދު މީސްކޮޅުންގެ ތެރެއިން ގިނައަދަދެއްގެ ރައްޔިތުން މިގައުމު ދޫކޮށް ދާންޖެހޭ ފަދަ ހާލަތަކަށް ކަންކަން ބަދަލުވަމުންއެބަދެއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވެދާނޭ ނުކުޅެދުންތެރިކަމަކަށް ވިސްނުމުގެ ވަގުތުމިއީއެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ތަރައްޤީގެ އުސްހަރުފަތްތަކަށް ގެންގޮސްދޭން ތިބި ވިސްނުންތެރި ސިކުޑިތަކާއި މަސައްކަތްތެރި މުލައްދަނޑިތަކާއި ގައުމީލޭ ހިނގާ ހިތްތައް މާޔޫސްވެގެން މިގައުމު ދޫކޮށްދާންޖެހޭ ސަބަބުފެންނަމުން ދާއިރު އަވަސް ހައްލަކަށް ބޭނުންވެއެވެ. އިލްމުވެރި ހުނަރުވެރި ފަރާތްތައް ގައުމުދޫކޮށް ދާދިޔުމަކަށް ހައްލެއްނެތޭ އެއީ ދުނިޔަވީގޮތުން ކަންހިނގާގޮތޭ، ދޮންވެލި ފިނޮޅުތަކަށް ދޫނިތައް އައިސްގޮސްވާފަދައިން، އެއްބަޔަކު ދިޔައިއްޔާ އަނެއްބަޔަކު އަންނާނެޔޭ އަދި އެފަރާތްތަކުގެ ބަދަލުގައި އިންޑިޔާ ލަންކާ ބަންގުލަދޭޝް އިން މީހުންގެންނާނިއްޔޭ ބުނެ ނިންމާލެވޭކަންވެސް ނެތެވެ. އެހެންވެއްޖެނަމަ ސަރުކާރު ހިންގާނޭ ބަޔަކުވެސް އިންޑިޔާ، ލަންކާ އަދި ބަންގުލަދޭޝް އިން ގެންނަން އެބަޖެހެއެވެ.

ދިވެހިއިޤްތިސާދު ފާލަކަށް އެޅުވިދާނެބާ؟

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިސާދީ ހާލަތުމިވަނީ ދުނިޔެގެ އިޤްތިސާދީ ހާލަތާ އެކު އިންތިހާއަށް ދަށަށް ގޮސްފައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެއްބައެއްގެ ވަޒީފާ ގެއްލޭ ހާލަތަކަށް ގޮސްފައިވެއެވެ. އަދި މިފަދަ އިގްތިސާދީ ތަދު ދުވަސްވަރެއްގައި ރައްޔިތުންގެ އާއްމު ސިއްޙީ ޙިދުމަތުގަ މަސައްކަތްކުރާ ޑޮކްޓަރުންނާއި ދައުލަތުގެ ވަކީލުންނާއި މުދައްރިސުންނާއި އެފަންތީގެ ގިނައަދަދެއްގެ މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތަކުގެ ޝަކުވާގެ އަޑާއެކު ރައްޔިތުންނަށްދޭ އެފަދަ ޙިދުމަތަށް ބުރުއަރަން ފަށާފަވެއެވެ. މިފަދައިން ހަލާކުވަމުންދާ ދިވެހި އިޤްތިސާދު ފާލަކަށް އަޅުވަން ކުރެވެން ހުރިހުރިހާކަމެއް ވަނީ ކުރަންޖެހިފައެވެ.

ރާއްޖޭގެ މި ކުޑަ އިޤްތިސާދަކީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤައުމުތަކާއި ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޅި ލާމެހިފައިވާ އިޤްތިސާދެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ކޮށްމެ ހިސާބެއްގައި އިޤްތިސާދީ ލޮޅުމެއް އުޅުނުކަމުގައިވީނަމަވެސް އެއްމެ ފަސޭހައިން އޭގެއަސަރު ރާއްޖެ ތަހައްމަލުކުރަންޖެހެއެވެ. ސަބަބަކީ އަޅުގަނޑުމެން އުފައްދާ އުފެއްދުންތައް ބޭރުކުރަނީ ބޭރުގެ ޤަޢުމުތަކަށެވެ. ބޭރުޤައުމުތަކަށް ބޭރުކުރާ ކަނޑުމަސް ގަންނަ އަގު މިވަނީ ދަށްކުރެވިފައެވެ. މަސްވެރިންނަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ވަނީ ކުޑަވެފައެވެ. އަދި އަހަރުމެންގެ ބޭނުންތަކަށް ބޭނުންކުރާ ހުރިހާ މުދަލާއި ތަކެތި އެތެރެކުރަނީ ބޭރު ޤަޢުމުތަކުންނެވެ. އެތަކެތި އެތެރެކުރުމަށް ބޭނުންވާ ޑޮލަރު ބޭންކުތަކުން ގަންނަ ނުލިބި ކަޅުބާޒާރުން ބޮޑުއަގުގައި ގަންނަން ވަނީ ޖެހިފައެވެ. އަދި މިދީބުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގައި %30 ހިއސާކުރާ ޓުވަރިޒަމް އިންޑަސްޓުރީ ގުޅިފައިވަނީވެސް ބޭރުގެ ޤައުމުތަކާއެވެ.

މިގުޅުމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ ވަޒީފާގެ ބާޒާރުގައި ވަޒީފާ އުފައްދާ އެއްމެ ބޮޑު ދާއިރާ ޓުވަރިޒަމްގެ ދާއިރާއަށް ވެރިވަމުންދާ ނާމާންކަމާ ގެއްލެމުންދާ ވަޒީފާތައް ނުގެއްލި ދެމެހެއްޓޭނޭ ގޮތްތަކެއް ރާވާ ހޯދަންޖެހިފައިވެއެވެ. މިގޮތުން މިދާއިރާއާއި ސިދާ ގުޅުން ހުރި 30000 އެތަކެއް ވަޒީފާގެ އިތުރުން ނުސީދާކޮށް އަސަރުކުރާނޭ އެހެނިހެން ވިޔަފާރިއާއި މަސައްކަތުގެ ދާއިރާތައް މިސާލަކަށް ކޮންސްޓުރަކްސަން އިންޑަސްޓުރީގެ އެތަކެއް ވަޒީފާގެ ރައްކާތެރިކަމާއި މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް މިހާރުވެސްވަނީ ހިމާޔަތް ކުރަންޖެހިފައެވެ. ޓުވަރިޒަމް ދާއިރާގެ މަސައްކަތްތެރީންގެ މަސައްކަތްތެރީންގެ މަސައްކަތުގެ މާހައުލުގައި ހުރި ކެޔުމާއި، ތިބުމުގައާއި ސާރވިސް ޗާރޖު ބެހުމުގައި ގިނަގުނަ މައްސަލަތަކެއް ވާތީވެ އެކަން ރަނގަޅުކުރުމަށް ރީތިރަށާއި އެހެނިހެން ރިސޯޓުތަކުގައި ހިނގާދިޔަ ހަޅުތާލުތަކުން އިބުރަތް ލިބިގަންނަންޖެހެއެވެ. އަދި މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތަކުގެ ޤާނޫނުން މަސައްކަތްތެރީންނަށް ލިބިދޭ ހައްޤުތައް ކަރުދާހުގައި ހުރުމުގެ ބަދަލުގައި ފުރިހަމަ މާނައިގައި މަސައްކަތްތެރީންނަށް ހޯދައިދޭންޖެހެއެވެ. މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް ހޯދާއިދިނުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ޖީބަށް އިތުރުފައިސާ ވަދެގެން ދާނޭކަމެކެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ޑޮކްޓަރުންނާއި ޤާނޫނީ ވަކީލުންނާއި މުދައްރިސުންނާއި ލެކްޗަރާއިންދަނީ އެބައިމީހުންގެ ހައްޤުތަކުގެ ސަކުވާގެ އަޑުން މިދީބު ގުގުމާލަމުންނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދެވޭ ތަފާތު ހިދުމަތްތަކަކަށް ބުރުއަރަމުންދެއެވެ. ކޮށްމެ ގޮތަކަށް ބެލިޔަސް މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް ކަރުދާހުގައި ހިމާޔަތްކޮށް ދެވުމަކުން ނުފުދެއެވެ. އެފަރާތްތަކަށް އެހައްޤުތައް ފުރިހަމަ މާނައިގާ ހޯދައިދޭންޖެހެނީ ރައްޔިތުންގެ ހައްޤުގައެވެ. މަސައްކަތްތެރި އާއިލާގެ ހައްޤުގައެވެ. އެފަރާތްތަކުގެ ޝަކުވާއަކީވެސް އަތާއަނގަޔާ ދިމާނުވުމެވެ. ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް އަގު ބޮޑުވަމުންދާ ގެދޮރުގެ ކުއްޔާއި ތަކެތީގެ އަގު އެފަރާތްތަކުގެ އަތްފޯރާފަށަށް އަންނާނީ އެފަރާތްތަކުގެ މުސާރައަށް ކުރިއެރުން ލިބިގެންނެވެ. މިފަދައިން ރައްޔިތުންގެ ޖީބަށް އިތުރު ފައިސާވަދެގެންނޫނީ ހައްލެއް ނެތްކަމަށް ދެކެވެއެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންވެސް އަމަލީ ގޮތުން ހަރަދުކުޑަކުރަން ޖެހިފާވެއެވެ. ހަމައެކަނި ރައްޔިތުންކައިރީގަ އިޤްތިސާދީ ތަދުދުވަސްވަރުކަމަށް ވާތީ ކަމަރު ބަންނަބުނެފަ، އަނެއްދުވަހު ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ މިޤައުމުގެ އިޤްތިސާދީ ބިންގާ ރަނގަޅޭ ކިޔާފަ 25 މީހުންގެ ވަފުދަކާއެކު ބިޒުނަސް ކުލާހުން ރޯމަށާއި ލަންޑަނަށް ދަތުރުކުރުމަކުން ހަރަދެއް ކުޑައެއް ނުވާނެއެވެ. ހަމައެކަނި މިދަތުރުގެ ދެކޮޅު ޓީކެޓަށްވެސް ރޯމަށް 25 މީހުންނަށް 963750 ރުފިޔާ އަރާނެއެވެ. އަދި ފަސްތަރީގެ ހޮޓަލުގައި ތިބުމާއި ކެއުމާއި އެހެނިހެން ހަރަދުތައް އަދި ކޮބައިހެއްޔެވެ. މިފަދަ އިޤްތިސާދީ ތަދު ދުވަސްވަރެއްގައި މިފަދަ ބޮޑު އަދަދެއްގެ ޓީމަކާ ނުލާވެސް އެމްއޯޔޫ ތަކެއްގަ ސޮއިކުރުމާއި ރާއްޖެއާއި ބެހޭ ކޮންފަރެންސެއް ބޭއްވުމަކީ އުނދަގޫ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން ހަރަދު ކުޑަކުރަން މަޖުބޫރީ ހާލަތަކަށް އިޤްތިސާދީ ކަންކަން ހުރިގޮތުން ދިޔަކަމުގައި ވީނަމަވެސް އެކަމެއް އައު ސަރުކާރަކުން ހަރަދު ކުޑަކޮށް ސަރުކާރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައެއް ނުކުރެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ސަރުކާރުގެ ހަރަދުތައް އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެގެން ދިޔައީ ތަފާތު ނަންނަމުގައި އުފެދިގެން އެމްޑީޕީގެ ފަރާތްތަކަށް ދެވިގެން އައި މަގާމުތަކުންނެވެ. ރަށްރަށުގައި ވަރުންވަރުން ކަތީބުން ތިބިއިރު ކައުންސިލަރުން އައްޔަނު ކުރެވުނެވެ. ހިޔުމަން ރައިޓްސް ކޮމިސަނެއް ހުރިއިރު އެމްބެސެޑަރެއްލެވުނެވެ. ނައިބު ރައީސަކު ހުއްޓާ ސްޕެސަލް އެންވޯއީ ޓުދަ ޕުރެސިޑެންޓެއް ލެވުނެވެ. ތަފާތު ގިނަ އަދަދަކަށް މިނިސްޓަރުންގެ ނާއިބުންނާއި ސްޓޭޓެ މިނިސްޓަރުން 20000- 30000 ރުފިޔާއިން މަތީގެ ބޮޑުމުސާރައާއި އިނާޔަތާ އެކު ހަމަޖެހިގެން ދިޔައެވެ.

އިޤްތިސާދީ ތަދުކަން ދުނިޔެއަށް ވެރިވާން ފެށީކީ އިއްޔެއަކު މިއަދަކު ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގައި ބޭއްވިގެން ދިޔަ ޑިމޮކުރެޓިކު ރިޔާސީ އިންތިޙާބުގެ ދުވަސްވަރު، 19 ސެޕްޓެމްބަރ 2008 ން ފެށިގެން ދުނިޔެއަށް އިޤްތިސާދީ މައްސަލަތަކެއް ކުރިމަތިވަމުން އަންނަކަމުގެ ރަނގަބީލު އެމެރިކާގައި އަޅަންވަނީ ފަށާފައެވެ. އަދި އެޤައުމުގެ އިޤްތިސާދީ ދުވެލި ލަސްވެ ކުންފުނިތަކާއި ބޭންކުތަކާއި ވިޔަފާރިތައް ބަގުރޫޓުވަމުން އަންނަތަން މުޅިދުނިޔެއަށް ފެންނަން ފެށިއެވެ. އެކަމުގެ އަސަރު ޔޫރަޕާއި އޭޝިޔާއަށް އިޤްތިސާދީ ސުނާމީއެއްގެ ސިފައިގައި އަންނަކަމުގެ ބިރުވެރި ޙަބަރު ޙަބަރުފަތުރާ ވަސީލަތްތަކުން ދެމުން އަންނަތާ ގިނަދުވަސްތަކެއް ވެއްޖެއެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުރުވިސްނޭ ލީޑަރުންނަށް އެކަން ލޮލުކޮޅަށް ފެނުނީ އަދި ކިރިޔާ އޭގެ 5 މަސް ފަހުންނެވެ. ނުވަތަ ކުރިމަތީގައި އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޙާބުގެ ސަބަބުން ޤައުމުގެ އިޤްތިސާދީ ހާލަތާމެދު ފިކުރުކޮށް ވާހަކަ ދައްކަން ބޭނުންވުމަށްވުރެ، ނުކެރެނީއެވެ. އިޤްތިސާދުގައި ހުރި މައްސަލަތަކާއި އެކުވެސް ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމަކުން މުޅިރާއްޖެ ގުޅުވާލުންފަދަ ރިޔާސީ އިންތިޙާބުގައި މިފަދައިންވީ 5 ވައުދު ފުއްދުމުގައި ނުކުޅެދިފަވާ ވާހަކަ ދައްކަން ނުކެރި އިތުރު ވަޢުދު ވަމުން ދަނީއެވެ.

އިޤްތިސާދީ ހާލަތު މިހާލަތުގައި ވާއިރު އަހަރުމެން ވިސްނަން ޖެހިފައިވަނީ ހަރަދު ކުޑަކުރުމަށެވެ. ރާއްޖޭގެ އިޤްތިސާދީ ހާލަތުގެ ބޮޑުކަމާއި އިޤްތިސާދުގެ ކުޑަކަމުން އެމެރިކާގައި ބޭނުން ކުރާފަދަ އުކުޅުތައް ރާއްޖޭގައި ބޭނުން ނުކުރެވޭނެއެވެ. އަދި އެމެރިކާފަދައިން އެއްފަހަރު 700 ބިލިޔަން އަނެއްފަހަރު 800 ބިލިޔަނުން އިޤްތިސާދު ސަލާމަތްކޮށް ދުޅަހެޔޮކުރަން ނެރޭނޭ ފައިސާއެއް މިޤައުމަކު ނުވެއެވެ. އަދި ވަސީލަތެއްވެސް ނުމެވޭމެއެވެ. ވީމާ، މިވަގުތަށް އަގަފުރާލާފައި ކިތައްމެ ވާއުދެއްވެ، ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަނދުން އަޅުވައިގެން، ކުރިޔަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބަށްޓަކައި ނުފޯރާފޮތިން ފޫގަޅަން އުޅުމުގެ މާނައެއް ނެތެވެ. ހަޤީގަތަކީ ދިވެހި އިޤްތިސާދު ފާލަކަށް އެޅުވުމަށް އިޤްތިސާދު ރިފޯރމް ކުރަންޖެހުމުގެ އިތުރުން ހަރަދު ކުޑަކުރަން ޖެހެއެވެ. މިފަދަ ތަދު ދުވަސް ވަރެއްގައި ކުރެވޭނޭ ކަންތަކާއި ނުކުރެވޭނޭ ޕޮރެޖެކްޓުތަށް ކިތައްމެ ނުރުހުނަސް އަދި އަގައިގާ ހިތިރަހަލީކަމުގައި ވީނަމަވެސް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލުމަކާ ނުލާ ބުނެދިނުމުގެ ހިތްވަރު ތަސައްރަފު ފުދިގެން ތިބި ސިޔާސީ ވެރިންގެ ކިބައިގާ ހުންނަންވެސް ޖެހޭނެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތެއް ނެތް: ދެންވާނީ ކިހިނެތް؟

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން 2004 ވަނަ އަހަރު އިންތިޙާބުކުޅަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޤާނޫނީ އުމުރު ހަމަވެ، އަދި ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ގެއްލިގެންދާން މިވަނީ ކުޑަދުވަސް ކޮޅަކަށް ވެފައެވެ. މިހެން ވެއްޖެނަމަ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން ފެށިގެން އަންނަ ވެރިކަމުގެ ބާރުތަކުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުން ތަމްސީލުކުރާ ރައްޔިތުންގެ ބާރުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް ނުވަތަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މާރޗް 1، 2009 ން ފެށިގެން އެއްވެސް ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތެއް ލިބިގެނެން ނޯންނާނެއެވެ. އެހެން ވެއްޖެނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ކިބައިން ފެށިގެން އަންނަ ވެރިކަމުގެ 3 ބާރުގެ ތެރެއިން 1 ބާރު، އާދެ! ރައްޔިތުން ތަމްސީލު ކުރާނޭ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޤާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރެއް ނޯންނާނެއެވެ. އަދި މާރޗް 1، 2009 ވާ އާދިއްތަ ދުވަހުން ފެށިގެން އެވިދާޅުވާ ޤާނޫނީ ހުސްކަން ރާއްޖެއަށް ވެރިވެގަންނާނެއެވެ.

މިހާރު މިއޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޤާނޫނީ އުމުރު ހަމަވުމާއި އަދި ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ގެއްލިގެން މިދަނީ އަލަށް ހަދައިގެން އޮގަސްޓު 7، 2008 ގައި ތަސްދީގުކޮށް އަމަލުކުރަން ފެށި ޤާނޫނު އަސާސީގެ 296 ވަނަ މާއްދާގައި ކަނޑައަޅާފައި މިވަނީ އަލަށް މި ހެދުނު ޤާނޫނު އަސާސީން އެކުލަވާލަންޖެހޭ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ފެބުރުއަރީ 15، 2009 ގެ ކުރިން އިންތިޙާބުކޮށް، އައު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ފުރަތަމަ ޖަލްސާ މާރޗް 1، 2009 ގެ ކުރިން ބާއްވަން ޖެހޭނޭ ކަމަށެވެ. މިފަދައިން ވަރަށް ސޮރީހަ އިބާރާތުން މިހާރު މިއޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އުމުރާއި ދައުރު ވަކި ގޮތަކަށް އެވަނީ ކަނޑަ އަޅާ ނިމިފައެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މިހާރު މިއޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އުމުރާއި ދަޢުރު ވަކިގޮތަކަށް ޤާނޫނު އަސާސީގައި ކަނޑައަޅާފައި އޮތުމާއެކުވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސްޕުރީމް ކޯޓުގެ ނަމްބަރ 2/ސީސީއެސް/2009 ގެ ޤަޒިއްޔާއިން ޖަނަވަރީ 13، 2009 ގައި އެކޯޓުގެ ފަޑިޔާރުންގެ އިއްތިފާގުން ނިންމަވާ ކަނޑައަޅުއްވާފައި ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޙާބާއި ޖަލްސާ ޤާނޫނު އަސާސީގައި ބުނާ ތާރީޙްތަކަށް ބާއްވަން ކުރަންޖެހޭ އެއްމެހާ ކަންތައްތައް ކުރުން މަޖިލީހަށް ލާޒިމުކަމަށެވެ. ސަބަބަކީ ޤާނޫނީ ހުސްކަމަކުން ޤައުމު ސަލާމަތްކުރުމެވެ.

އަދި ތާރީޙަށް އަމަލު ނުކުރެވޭނޭ ހަމައެކަނި އުޒުރަކީ ސްޕުރީމް ކޯޓުން ބުނެފާވާގޮތުން ގުދުރަތީ ގޮތުން ނުވަތަ ހަނގުރާމައެއްގެ ސަބަބުން އިހްތިޔާރުން ބޭރު ކަންތައްތަކެއް މެދުވެރި ވުމެވެ. މިފަދއިން ދައުލަތުގެ ހުރިހާ މުއަށްސިސާއަކުންވެސް ޤާނޫނު އަސާސީއަށް ތަބާވެ، އޭގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ތާރީޙްތަކަށް ކަންތައްތައް ކޮށް ނިންމަން ޖެހޭނޭ ކަމަށް ސްޕުރީމް ކޯޓުން ނިޔާއިއްވަވާފާ ވާއިރުވެސް އެނިޔާއަށް އަމަލު ނުކުރެވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ނެތުމުގެ ޤާނޫނީ ހުސްކަން މާރޗް 1، 2009 ގެ ފަހުން މިވަނީ އަންނާނެ ކަމަށް ޔަޤީންވެފައެވެ.

މިހާލަތުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ 3 ބާރުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުން ތަމްސީލުކުރާ އަދި ޤާނޫނު ހަދާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ނެތި ގޮސްފިނަމަ ދެންވާނީ ކހިނެއް ހެއްޔެވެ. އެހެން ވިކަމުގައި ވީނަމަވެސް ދިވެހީންގެ އާއްމު ދިރިއުޅުން ކުރިޔަށް ދާނެއެވެ. އަދި ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ފުށުން ފެށިގެން އައިސްފައިވާ އަދި ރައްޔިތުން ގާއިމްކޮށްފައިވާ ތަންފީޒީ ބާރުކަމުގައިވާ ދިވެހި ސަރުކާރާއި އަދުލު އިންސާފު ގާއިމް ކުރުމުގެ ބާރުވެސް ދެމި އޮންނާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެހާލަތުގައި ރައްޔިތުން ތަމްސީލު ކުރާނޭ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް ނުވަތަ ޤާނޫނު ހަދާ ބާރު ނޯންނާނެއެވެ. އަދި ޤާނޫނީ ހުސްކަން ވެރިވެ، ސަރުކާރު ހިންގުމަށާއި ރައްޔިތުންގެ ލާބައަށް މަންފާއަށް އަދި ކުރިއެރުމަށް ހަދަން ޖެހޭ ޤާނޫނުތައް ހެދިގެން އައުމަށް ދުވަސްކޮޅަކަށް، އައު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެއް ޤާނޫނު އަސާސީއާއި އެއްގޮތަށް އިންތިޙާބުކުރެވެންދެން މެދުކެނޑިގެން ދާނެއެވެ. އަދި މިހާރު ބޮޑަށް ބެލެވެނީ ޤައުމަށް ވެރިވާނެ ޤާނޫނީ ހުސްކަމުގެ އަނދިރީގެ ތެރެއަށް ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ ވިދާޅުވިފަދައިން އެބޭފުޅުން ފެތުރިގަންނާނެކަމަށެވެ.

ސިޔާސީ ޕާރޓީތަކަށް 14 މިލިޔަން ރުފިޔާ ބެހުން

ސިޔާސި ޕާރޓީތަކަށް ފައިސާ ދިނުމުގެ ފަލްސަފާއަށް ތާއިދުކުރާއިރު އެގޮތަށް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ދިނުމުގެ ހަމަތަކެއްވެސް އޮންނަންޖެހޭނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތަޢުލީމާއި ސިއްޙީ ޙިދުމަތުގެ ފެންވަރު މަތިކޮށް ރަނގަޅުކުރުމަށާއި އަދި އެހެނިހެން އަސާސީ ޙިދުމަތްތަކާއި ކަންތައްތައް ރަނގަޅުކުރުމަށް ހޭދަކުރަން ހުރި ރައްޔިތުންގެ 13.8 މިލިޔަން ރުފިޔާ ޕާރޓީތަކުގައި މެމްބަރުން ތިބިއަދަދަށްބެލިގެން 2009 ވަނައަހަރު 12 ޕާރޓީއަކަށް ބެހުމަކީ ހަމަޖެހޭ އުސޫލެއް ނޫނެވެ.

ވީމާ، މިފަދައިން ފައިސާ ބެހުމުގައި އަދި މިހާތަނަށް ބާލާ މިންގަޑަކީ އެޕާރޓީއެއްގައި މެމްބަރުން ރަޖިސްޓުރީކޮށްފައިވާ އަދަދަށެވެ. މިގޮތަށް ބެލިގެން ޕާރޓީތަކަށް ފައިސާ ދޭން ތިރީގައިވާ އަންދާޒާ އަދަދުތައް މިހިނގާ 2009 ވަނަ އަހަރު ޕާރޓީތަކަށް ބެހުމަށް ހަމަޖެހިފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ޖުމްހޫރީ ޕާރޓީއަށް 1.2 މިލިޔަން، އެމްޑީޕީއަށް 2.2 މިލިޔަން، ޑީއާރުޕީއަށް 3.3 މިލިޔަން، އެސްއެލްޕީއަށް 566 ހާސް، ޕީޕަލްސް އެލަޔަންސް 765 ހާސް، އައިޑީޕީއަށް 1 މިލިޔަން، އަދާލަތު ޕާރޓީއަށް 1 މިލިޔަން ރުފިޔާ ޖެހިފައިވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން އެމްއެސްއެލްޕީއަށް 794 ހާސް، ޕީޕަލްސް ޕާރޓީއަށް 717 ހާސް، މޯލްޑިވިއަން ނޭޝަނަލް ކޮންގުރެސް 703 ހާސް، ފަޤީރުކަން ނައްތާލާ ޕާރޓީއަށް 703 ހާސް، ޤައުމީ އިއްތިޙާދަށް 740 ހާސް ރުފިޔާ ޕާރޓީތަކަށް ލިބޭނެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިސާދީ ހާލާތު މިހާނާޒުކު ވެފައިވާ ވަގުތެއްގައި މިފަދައިން 13.8 މިލިޔަން ރުފިޔާ ރައްޔިތުންގެ ސިއްހީ މުހިއްމު ހިދުމަތްތަކުން އުނިކޮށް ޕާރޓީތަކަށް ބެހުމަށް ހަމަޖެހިގެންދާއިރު ރައްޔިތުންނަށްދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާ ދޭ މަރުކަޒުތަކާއި ހޮސްޕިޓަލުގެ ހާލަތާމެދު ވިސްނާ ފިކުރުކޮށްލަންޖެހެއެވެ. ހޮސްޕިޓަލްތަކުގެ އާއްމު ޙިދުމަތްތަކުގެ ފެންވަރު ނިހާޔަތަށް ދަށްވެ، ސިއްހީ ފަރުވާއަށް އައިޖީއެމްއެޗް އަދި ސިއްޙީ މަރުކަޒުފަދަ ތަންތަނުގައި ބޭނުން ކުރާ މެޝިނަރީ ހަލާކުވެގެން އެތަކެއް މަސްދުވަސްވާއިރުވެސް މެޝިނަރީއަށް ފަރުވާ ނުދެވި، ރައްޔިތުންގެ ހާލަތު އިތުރަށް ގޯސްވެފައިވާއިރުވެސް ޕާރޓީތަކަށް އިންތިޙާއަށް ބޮޑެތި އަދަދުން ފައިސާގެ ބައިއެޅިގެން ދަނީ ހަމަ ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއިންނެވެ.

ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ބޭކާރަކަށް ރައްޔިތުންނަށް އެއްވެސް ފައިދާއެއް ލާބައެއް ނެތްގޮތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ލާބައާއި މަންފާއަށް މަސައްކަތްނުކުރާ ފަދަ ޕާރޓީތަކަށް ބައިއެޅުމަކީ މިވަގުތަށާއި މުސްތަޤުބަލަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ވިސްނާ ކުރިޔަށް އޮތްތަނަށް ހަރުދަނާ ރަނގަޅު ގޮތްތަކެއް ނިންމަން ޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ. މިފަދައިން ބައިއެޅުމުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންގެ ދަރީންގެ ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނަށް ފައިސާ މަދުވެގެން ދެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މޯލްޑިވްސް ކޮލެޖު އޮފް ހަޔާރ އެޑިޔުކޭޝަނުގެ 2008 ވަނައަހަރުގެ ބަޖެޓުގެ ގޮތުގައި 86 މިލިޔަން ރުފިޔާ ލިބިފައިވާއިރު 2009 ވަނައަހަރު ލިބިފައިވަނީ 32 މިލިޔަން ރުފިޔާއެވެ. ކުރީއަހަރަށްވުރެން ކޮލެޖުގެ ބަޖެޓު ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެވެސް ކުޑަވެގެން ދިޔުމުގެ ސަބަބުން މަސައްކަތްތެރީން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ތަފާތު ކޯސްތަށް މަދުކޮށް އަދި ކޯސްތަކަށް ނަގާ ކުދީންގެ އަދަދު ވަނީ މަދުކޮށްފައެވެ. މިއީ އަހަރަކު އޯލެވެލް އަދި އޭލެވެލް ނިންމާ ގިނަ ކުދީންނަށާއި އެކުދީންގެ އާއިލާތަކަށާއި މުޅި ޤައުމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމަށް ނުހަނު ބޮޑު އަސަރެއް މުސްތަޤުބަލުގަ ކުރާނޭ ކަމެކެވެ.

ޕާރޓީއަކަށް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާގެ އިނާޔަތް ދެމުންދާއިރު ރައްޔިތުންގެ ދަރީންގެ މަތީތަޢުލީމަށް ހުރިފައިސާވެސް މަދުވެގެން ދަނީއެވެ. ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ތަފާތު މިންވަރުން މަތީ ތަޢުލީމަށް ލޯނުފައިސާ ދެވިގެން ދިޔައިރު އަދި މިހާތަނަށް އެފަދަ ކަމެއްގެ ހިލަމެން ނުވެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އޯލެވެލް އަދި އޭލެވެލް ނިންމި ކުދީންގެ ތެރެއިން މަތީތަޢުލީމަށް މަގުފަހިކުރުމަށް އެފަދަ ލޯނުހޯދުމަށްވަނީ އުދަގޫވެފައެވެ. މިސާލަކަށް މިއަހަރު ވެލިދޫން އޯލެވެލް ނިންމި ޝާހީން ބޭނުންވަނީ އިސްލާމު މުދައްރިސަކަށްވާށެވެ. ކިޔަވަން ބޭނުންވިނަމަވެސް މާލޭގަ ހުންނާނެ ތަނެއް ނެތުމާއި އަދި މަތީ ތަޢުލީމަށް އުގެނުމަށް ހަރަދު ކުރާނޭ ފައިސާ ނެތުމުން ޝާހީންގެ އުއްމީދީ ހުވަފެނުގައި ކުލަޖައްސަން އިންތިހާއަށް ދައްޗެވެ.

ވީމާ، ޕާރޓީތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާގެ އިނާޔަތް ދިނުމަށް ގޮތްތައް ކަނޑައަޅާއިރު ރައްޔިތުންގެ ހާލަތާމެދު ފުންކޮށް ވިސްނަން ޖެހެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ނުވާ ޕާރޓީތަކަށްވެސް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ދެވިގެން ދާއިރު ރައްޔިތުންގެ ސިއްޙީ ފަރުވާގެ ހާލު އަހުވާލު ހުރިގޮތާއި ރައްޔިތުންގެ ދަރީންގެ މަތީ ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނުގެ ކުރިމަގުން ފައިސާ އުނިކުރެވެމުންދާ އިރު ރައްޔިތުންގެ ފައިދާއަށް މަސައްކަތް ނުކުރާ ޕާރޓީތައް ފާހަގަވެ ހުނިޖެހި އަދި ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއިން އިސްތިސްނާވެގެންދާތަން ފެންނާން އެބަޖެހެއެވެ. މިފަދަ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖެހުމުން ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާއެއް ނުވާ އަދި ރައްޔިތުން ބަލައިނުގަންނަ ޕާރޓީތަކަށް ބޭނުން ކުރުމަށް ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި ރައްޔިތުންގެ ތަޢުލީމަށާއި ސިއްޙީ މުހިއްމު ފަރުވާއަށާއި ޙިދުމަތްތަކަށް ބެހެއްޓިގެން ދާނެއެވެ. އަދި ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ނުކުރާ އެފަދަ ޕާރޓީތައް އެފަދަ ނިޒާމެއްގައި އުވިގެން ދާނެއެވެ.

ހޯމް ވޯރކުން ފައިދާ ކުރޭހެއްޔެވެ؟

ގުރޭޑު ތިނެއްގައި ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރަމުންދާ އަހުރެންގެ ކުޑަދަރިފުޅާއެކު ސުކޫލުން ގެޔަށްދޭ މަސައްކަތް ހެދުމަށް ދެބަފައިން އިށީންނަމުން ގެންދަނީ ކޮށްމެ ދުވަހެއްގެވެސް ހަވީރުގެ ވަގުތުގައެވެ. މިފަހުގެ ދުވަސްތަކުގައި ކިޔަވައި ދިނުމައި ދުރުގައި ހުރެ އުގެނުމުގައި އަހުރެމެން ދެބަފައިން ކުރަމުންދާ މިތަޖުރިބާއަކީ ހަފްތާ ބަންދު ފިޔަވާ ހަފްތާގެ ދުވަސްތަކުގައި ކޮށްމެ ދުވަހަކުވެސް މިގޮތަށް ދެބަފައިން މިކަމުގައި މަސްއޫލުވެ ކުރަމުންގެންދާ ތަޖުރިބާއެކެވެ. ދެބަފައިންގެ މުޅިހަވީރު ދެނަމާދުގެ ވަގުތުގައި ރޭގަނޑުގެ ކެޔުމާއި ޖެހެންދެން ހޭދަކުރަނީ މިފަދަ މަސައްކަތުގައެވެ. ބައެއްފަހަރު ދިމާވާ ކަންކަމުގައި ދެބަފައިން ހިޔާލު ތަފާތުވެ، ދެބަސްވާތަން އާދެއެވެ. އަދި ހިތާހިތާ ބުނެވެއެވެ. ހޯމްވޯރކަކީ ހަމަދަރިވަރުންގެ ފެންވަރު ރަގަޅުކޮށްދޭ ކަމެއްބާއެވެ؟ ވީމާ، މި މަޒުމޫނުގައި މިބަލައިލަނީ އަހުރަމެން ދެބަފައިން ކުރަމުން ގެންދިޔަ ތަޖުރިބާއެއްގައި ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގެ ތަޢުލީމީ ދާއިރާގެ އިލްމުވެރި ތަޖުރިބާކާރުން ވިދާޅުވާ ބައެއްކަންތައްތަކާއި އަދި އެތަންތަނުގެ ތަޖުރިބާއާއި ޓައިމް މެގަޒިނުގައި ކުލަޢުޑިޔާ ވޯލްސް 27 އޮގަސްޓު 2006 ގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުއްވުމުގެ ދިރާސާގެ އަލީގައި ހޯމްވޯރކާ މެދު ދެކޭ ގޮތްތަކެވެ.

މިފަހަކުން ހޯމްވޯރކާ މެދު ތަހުލީލީ ނަޒަރަކުން ލިޔެފައިވާ ދެފޮތެއްގައިވާ މައިގަނޑު ނުކުތާތައް ބަލައިލުމުގެ ފުރުސަތުލިބުނުވަގުތު ހިތަށް ވެރިވަމުން ދިޔައީ އަހަރުމެން ދެބަފައިން ހޯމުވޯރކާއި މެދު ދެކޭ ގޮތާއި އަދި މި ދެފޮތަކީ މިގޮތުން ބަލައިލަން ވަރަށް މުހިއްމު ދެފޮތްކަމެވެ. އަލްފިއެ ކޯން ލިޔުއްވާފައިވާ 243 ސޮފްޙާގެ މިފޮތުގެ ނަމަކީ ދަ ހޯމްވޯރކު މިތުއެވެ. އޭގެ އަނެއްފޮތަކީ 290 ސޮފްޙާ ހިމެނޭ ޤާނޫނީ ވަކީލެއްކަމުގައިވާ ޝާރާ ބެނެޓު އަދި ނޫސްވެރިއެއް ކަމުގައިވާ ނޭންސީ ކަލިޝް ލިޔުއްވާފައިވާ ދަ ކޭސް އެގެއިންސްޓު ހޯމްވޯރކު މިފޮތެވެ. މި ދެފޮތަކީ މިޒަމާނުގައި ގެއަށް ދަރިވަރުން ސްކޫލުން ގެންނަ މަސައްކަތްތަކުގައި ކަންހިގާ ގޮތުގެ މައްޗަށް ވަރަށް ތަފްސީލީ އަދި ތަހުލީލީ ނަޒަރަކުން ލިޔެފައިވާ ދެފޮތެވެ. މި ގަރުނުގައި ދަރިންނަށް ތައުލީމާއި ތަރުބިއްޔަތު ދެމުންގެންދާ މައިންބަފައިންނާއި ބަލަދުވެރިންނާއި މުދައްރިސުންނާއި އުގެނުމާއި އުގައްނައިދިނުމުގައި މަސައްކަތްކުރާ އެއްމެހާ ފަރާތްތައް ވިދާޅުވުމަށް ވަރަށް މުހިއްމު ދެފޮތެވެ.

ދެފޮތުގައިވެސް ހިމަނާފައިވާ ކަންތައްތަކަކީ ދިރާސާއާއި ތަހުލީލީ ނަޒަރިއްޔާތުން ލިޔުއްވާފައިވާ މިޒަމާނުގެ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކާއި އަދި ކުރިއަރަމުން އަންނަ ގައުމުތަކުގައި ތަޢުލީމް ހާސިލް ކުރަމުންދާ އެތަކެއް ދަރީންގެ މެދުގައި ކުރެވިފައިވާ ސާރވޭ ރިޕޯރޓުތަކެއްގެ އަލީގައި ގެނެސްދީފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ. އެދިރާސާ ތަކުން ހާމަކޮށްދީފައިވަނީ ހޯމުވޯރކުގެ ގޮތުގައި ދަރިވަރުންނާއި ހަވާލުކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކަކީ ދަރިވަރުން އެކަމެއް ކުރުމަށް ޝައުގުވެރިކަން ކުޑަ އަދި ދަރިވަރުންނާއި އެދަރިވަރުންގެ ބެލެނިވެރިންގެ މެދުގައި ދެބަސްވުން އުފެދޭ އަދި ދަރިވަރުން އެކަމެއް ކުރުމަށް ނަފުރަތުކުރުވާ، އުގެނުމާއި ދެނެގަތުމާއި ދުރުކޮށްދޭގޮތަށް ކަންތައްތައް ބަދަލްކޮށްލުވާފަދަ މަސައްކަތްތަކެއްކަމެވެ. ވީމާ، އެކަމާ މެދު ކުރެވިފައިވާ ދިރާސާތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލާ ބަލައިލުމަކީ މި ކުރިއަރާފައިވާ 21 ވަނަ ގަރުނުގައި އުގެނުމަށާއި އުގަންނައިދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ.

އެމެރިކާގެ މިޗިގަން ޔުނިވާރސިޓީން 2004 ވަނަ އަހަރު އެގައުމުގެ 2900 ދަރިވަރުންގެ މެދުގައި ކުރެވުނު ސާރވޭ އަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ދަރިވަރުން ހޯމުވޯރކު ހެދުމުގައި ހޭދަކުރާ ވަގުތު 1981 ވަނަ އަހަރުންފެށިގެން 51 އިންސައްތަ މައްޗަށްގޮސްފައިވާ ކަމަށްވެއެވެ.

ހޯމްވޯރކުގައި ދަރިވަރުން ހޭދަކުރަންޖެހޭ ވަގުތު އިތުރުވެފައިވަނީ ޕުރައިމަރީ ކުލާސްތަކުގެ ޅަފަތުގެ ދަރިވަރުންނަށެވެ. މި ގޮތުން 6 އަހަރާއި 8 އަހަރުގެ އުމުރުފުރައިގެ ދަރިވަރުން 1981 ވަނަ އަހަރު އެވަރަޖުކޮށް ދުވާލަކު 52 މިނިޓު ހޯމުވޯރކަށް ހޭދަކޮށްފައިވާއިރު 1997 ގައި މިއުމުރުފުރައިގެ ދަރިވަރުން ހަފްތާއަކު އެވެރަޖުކޮށް 128 މިނިޓު ހޯމުވޯރކު ހެދުމުގައި ހޭދަކޮށްފައިވާ ކަމަށްދައްކައެވެ. އަދި 2004 ވަނަ އަހަރުގެ މި ސާރވޭއިން ދެއްކި ގޮތުގައި މި އުމުރުފުރައިގެ ދަރިވަރުން މި ފަހަކުން ހޯމްވޯރކުހެދުމުގައި ކޮށްމެ ރެއަކު 78 މިނިޓު އެވަރެޖުކޮށް ހޭދަކުރާކަމަށްވެއެވެ.

ފަހުގެ ސާރވޭތަކުން ހާއްސަކޮށް ޅަފަތުގައި ޕުރައިމަރީ ކުލާސްތަކުގެ ދަރިވަރުން ހޯރމްވޯރކަށް ގިނަވަގުތުތަކެއް ހޭދަކުރާކަމަށް ސާބިތުވަމުންދާ އިރު ހޯމުވޯރކުގެ ދާއިރާގައި އެމެރިކާގައި އެއްމެ ފުންނާބު އުސް މާހިރު ކަމުގައިވާ ޑިޔުކު ޔުނިވާރސިޓީގެ ހެރިސް ކޫޕާރގެ ބަހުންނަމަ ހޯމްވޯރކަކީ އެއެއްޗަކުން ދަރިވަރުންނަށް އިލްމީ އެއްވެސް ކުރިއެރުމެއް ގެނެސްދޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ހޯރމުވޯރކު ހެދުމުގައި ދަރިވަރުންނާއި ބެލެނިވެރިން އޮހޮރާ ދަލާއި ކަރުނައިން އެއްވެސް ދަރިޔަކު ހިސާބަށް ނުވަތަ ކިޔުމަށް މޮޅު ދަރިވަރަކަށް ނުހަދެއެވެ.

ދަރިވަރުންނަށް ގެޔަށްދެވޭ ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކުން ރަނގަޅު ނަތިޖާ ނުފެނި އޭގެސަބުން ފެންނަ ނަތީޖާ ދަށްވެއެވެ. ކޫރޕާރގެ ގިނަގުނަ ސާރވޭ ތަހުލީލުތަކުން ފެނުނުގޮތުގައި މެދުމަދުރަސީ އަދި ސާނަވީ ގުރޭޑުތަކުގެ ދަރިވަރުން ކޮށްމެސް މިންވަރެއްގެ ހޯމްވޯރކު ހެދުމުން ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް ފެންވަރުބެލުމުގެ އިމްތިޙާނުތަކުގައި ހޯދާފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް ރެޔަކު 60 ހާއި 90 މިނިޓަށްވުރެ ގިނަވަގުތު ހޯމްވޯރކު ހެދުމުގައި ހޭދަކުރަމުންދާ މެދުމަދުރަސީ މަރުހަލާގައި ތަޢުލީމު ހާސިލްކުރާ ދަރިވަރުންނާއި ސާނަވީ މަރުހަލާގައި ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރަމުންދާ ދަރިވަރުންގެ ތެރެއިން ހޯމްވޯރކު ހެދުމުގައި ރެޔަކު 2 ގަޑީރަށްވުރެ ގިނައިން ހޭދަކުރާ ދަރިވަރުންގެ މެދުން ފެނިފައިވަނީ ދަށް ނަތީޖާއެކެވެ.

އަދި ހަމަ މިސާރވޭ ރިޕޯޓުތަކުން ދައްކާގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކަށް ވިސްނާލާއިރު ދަރިވަރުންނަށް ހާސިލްވެފައިވާ މިންވަރު ދެނެގަތުމުގެ ޓެސްޓުތަކުގެ ނަތީޖާގައި އެމެރިކާއަށްވުރެ މޮޅަށް ސްކޯރކޮށްފައިވާ ޖަޕާން، ޑެންމާރކު، އަދި ޗެކު ރިޕަބުލިކުގެ މުދަށްރިސުން ދަރިވަރުންނަށްދޭ ހޯމްވޯރކު ވަރަށް ބޮޑަށް މަދުކަމަށް ފާހަގަވެއެވެ. މިއާ ހިލާފަށް މިފަދައިން ނެގުނު ޓެސްޓުތަކުގައި ދަށްނަތީޖާއެއް ފެނުނު ގުރީސް، ތައިލޭންޑު އަދި އީރާން ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ވަރަށް ގިނައިން ހޯމްވޯރކު ދެވޭކަމަށްވެއެވެ.

ހޯމްވޯރކުގެ އެއް މަޤުސަދަކީ ފެންވަރު ބެލުމުގެ ޓެސްޓުތަކުގައި ދަރިވަރުން ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް ހާސިލްކުރުމެވެ. އަދި ފެންވަރު ބެލުމުގެ ޓެސްޓުތަކަކީ ދަރިވަރުންގެ އިލްމީ ކުރިއެރުން ހާސިލްކުރާ މިންވަރު ދެނެގަންނާނެ އެއްވަސީލަތެވެ. ހޯމްވޯރކާ އެއްކޮޅަށް ވާހަކަދައްކަވާ އުގަންނައިދިނުމުގައި މަސައްކަތްކުރައްވާ އިލްމުވެރިން، ކޫޕާރވެސް ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތަށް، ދެކިލައްވާ ގޮތުގައި ހޯމްވޯރކުގެ ސަބަބުން ދަރިވަރުންނަށް ކިޔެވުމާއި ނަފްސީ ސުލޫކާއި ވަގުތު ބޭނުން ކުރާނޭ ގޮތުގެ ހުނަރު ލިބިދެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ހޯދުންތަކުން ފެންނަނީ ހޯމްވޯރކުން ދަރިވަރުން ސްކޫލާއި އަދި ގެއަށްދޭ މަސައްކަތްތަކާމެދު ހެޔޮހިތުން ނުދެކެއެވެ. ވީމާ، ހޯމްވޯރކަކީ ދަރިވަރުންނާއި ބެލެނިވެރިންގެ ވަގުތާއި ގުޅުމަށް ނުރަނގަޅު ބަދަލެއްގެންނަ އަދި ދަރިވަރުން އުގެނުމާއި އިލްމަށް ހުންނަ ޝަޢުޤުވެރިކަމަށް ހުރަސް އަޅާއެއްޗަކަށެވެ.

މި ނަންގަނެވުނު ދިރާސާތަކުން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހޯމްވޯރކުން ދަރިވަރުންނަށާއި ބެލެނިވެރިންނަށް ކުރާ އަސަރާއި ލިބިދެވޭ ހުނަރު ވަރަށް ސާފުކޮށް ފެންނައިރު 21 ވަނަ ގަރުނުގެ މަސައްކަތްތެރި މައިންބަފައިންނާއި ދަރީން ހަފްތާގެ ދުވަސްތަކުގައި އެކުގައި ހޭދަކުރާ ވަގުތަކީ ދެފަރާތުގެ ގުޅުމާއި އުޅުން ބަދަހިކުރުވަނިވި އެއްޗަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި ދަރިވަރުން ސްކޫލްގައި ކުރާ މަސައްކަތް ގިނަކޮށް ގެޔަށްދެވޭ މަސައްކަތް މަދުކޮށް، ހަފްތާ ބަންދަށް ދެވޭ ވީކެންޑު އެސައިންމަންޓާއި ހަފްތާ ބަންދާއި އާދިއްތަ ދުވަހު ނަގާ ޓެސްޓުތައްފަދަ ޓެސްޓުތަށް މަދުކުރަންޖެހެއެވެ.

ފަލަސްތީން: ދިރިއުޅުން އަޅުވެތިކަމުގައި

ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ މުޅި ދިރިއުޅުން ވަނީ ޒަޔަނިސްޓު ޔަހޫދީންގެ އަޅުވެތިކަމުގައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭން ލިބެން ނެތް ބޭސް ފަރުވާއަށް ރާއްޖޭން ބޭރަށް އިންޑިޔާ ލަންކާއަށް ފަސޭހަކަމާއެކު އައިސް ގޮސްވާއިރު، އިޒުރޭލުގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ސަބަބުން ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތެއް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަލިވިކަމުގައިވީނަމަވެސް ބޭސްފަރުވާއަށް ޤައުމުން ބޭރަށް ދިއުމަށް އިޒްރޭލުން ހުރަސް އަޅައެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހީންގެ ވަތޮނުގައި އަމިއްލަ ގެދޮރު އަޅައި ޒީނަތްތެރިކޮށްގެން އުފަލާ އަރާމުގަ ދިރިއުޅެމުން ދާއިރު، ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ އުފަން ބިން ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން ޔަހޫދީން ވަނީ ފޭރިގަނެ ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންގެ ގެދޮރުތައް ކޮށްމެ ދުވަހަކު ދަނީ ޔަހޫދީން ތަޅާ ސުންނާފަތި ކުރަމުންނެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހީންގެ ރަށްތަކާއި އަވަށްތަކުގައި މިނިވަންކަމާއެކު ދަތުރު ފަތުރުކޮށް ހަދަމުންދާއިރު، އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޙުންނާއި އުހުތުންކަމުގައިވާ، ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންގެ ސަހަރުތަކާއި އަވަށްތަކާއި ރަށްތައްވަނީ މިލިޓަރީ ޗެކުޕޮއިންޓު ތަކާއި ދަގަނޑު ފެންސުތަކާއި ބިޔަ ފާރުތަކުން ވަކި ކޮށްލެވިފައެވެ. ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ އަމިއްލަ ޤަޢުމުގެ އެއް އަވަށުން އަނެއް އަވަށަށް ދާންވެސް ޔަހުދީންގެ ކިބައިން ވިސާ ހޯދަން ޖެހެއެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރީންނަށް ފަސޭހަކަމާއެކު ތަޢުލީމް އުގެނުމުގެ ފުރުސަތު ތަނަވަސް ވެފައިވާއިރު މުސްލިމް ފަލަސްތިނު ރައްޔިތުންގެ ދަރީންގެ މުސްތަޤުބަލަށް ދެވޭ ތައުލީމުންވެސް ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުން ވަނީ މަހުރޫމު ކުރެވި، ތަފާތުކުރެވިފައެވެ.

މިހާލަތުގައި ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުން ފާއިތުވި 50 އެތަކެއް އަހަރު ހޭދަކުރަމުންދާއިރު އަހުރަމެން ދިވެހި ވަކި ފަރުދުންނަށް މިފަދަ ބޮޑު މައްސަލައެއްގައި ކުރެވޭނީ ކީންހެއްޔޭ ހިތައް ވެރިވާނެއެވެ. އަހުރަމެންނަށްވެސް އަހަރުމެންގެ ނަފްސީ ފެންވަރުގައި ކުރެވޭނޭ ވަރަށް ގިނަގުނަ ކަންތައްތައްވެއެވެ. މިގޮތުން ޔަހޫދީންނަށް އެހީދޭ ފަރާތްތަކުގެ ތަކެތި ނުގަނެ ތިބެވިދާނެއެވެ. ސަބަބަކީ އެފަދައިން ތަކެތި ނުގަނެ "ބޯއީކޮޓް" ކޮށްގެން ޔަހޫދީންނަށް ފައިސާއާއި އެހީދާ ފަރާތްތައް އިނދަ ޖައްސާލެވިގެން ޔަހޫދީން ފަލަސްތީނު ހިސާރުކުރުން ނިމުމަކަށް ގެނެވިދާނެއެވެ.

ސައުތު އެފްރިކާގަ އޮތް ނަސްލީ ތަފާތުކުރުންވެސް ނިމުމަކަށް ގެނެވުމުގެ އެއްމެ އިސްދަޢުރެއް ކުޅުނީ އެޤައުމަށް އެހީވާ ކުންފުނިތަކުގެ ތަކެތި ބޯއީކޮޓޫކޮށްގެނެވެ. ވީމާ، މިފަދައިން މުޅިދުނިޔޭގައި ޔަހޫދީންނަށް އެހީވާ ފަރާތްތަކުގެ ތަކެތި އަހުރެމެންވެސް ގަތުން ހުއްޓާލައިފިނަމަ ފަރުދީގޮތުން އެމަސައްކަތުގައި އަހުރަމެންނަށްވެސް ބައިވެރިވެވުނީއެވެ. އަދި ހަނގުރާމައާއި ތަޅާފޮޅުމާއި ނުލާއި މިފަދައިން އިޤްތިސާދީ ދެކޮޅު ހެދުމަކީ ނޮން ވައިލަންޓު ހަރަކާތްތަކުގައި އެއްމެ ބާރުހުރި ހަތިޔާރެވެ.

ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންނާއި ދެކޮޅަށް ކޮށްމެ ދުވަހަކު ބޭނުން ކުރާ އަދި ފާއިތުވި ގާޒާ ހަނގުރައިމައިގާ ބޭނުން ކުރި ހުރިހާ ހަތިޔާރަކީ އެމެރިކާއާއި ޔޫރަޕުގެ ހަތިޔާރެވެ. އެމެރިކާއިން އެކަނިވެސް ޔަހޫދީ ދައުލަތަށް އަހަރަކު 3 ބިލިޔަން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ހަތިޔާރުގެ އެހީދެއެވެ.

ސައުތުއެފްރިކާ ނަސްލީ އިމްތިޔާޒުން ސަލާމަތް ކުރުމަށް ބޭނުން ކުރި ހަތިޔާރަކީ މިފަދައިން އެހީދޭ ގަޢުމުތަކުގެ ކުންފުނިތަކުގެ މުދަލާ ތަކެތި ގަތުން ދުނިޔޭގެ ރައްޔިތުން ހުއްޓާލައިގެންނެވެ. ސަބަބަކީ ވަށްމޭޒު ބައްދަލުވުންތަކާއި ޕެޓިސަންތަކާއި ތަފާތު ޤައުމުތަކުގެ ލޮބީ ކުރުމުން ސުލްހަވެރި އެއްވެސް ކަމެއް ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންގެ ހައްޤުގައި ފައިދާ ނުވުމުން ދެން އެޅެން އޮތް އެއްމެ ރަނގަޅު ފިޔަވަޅަކީ ދުނިޔޭގެ މުސްލިމް ރައްޔިތުން އިޒުރޭލަށް އެހީދޭ ޤައުމުތަކާއި އެޤައުމުތަކުގގެ ކުންފުނިތަކުގެ މުދަލާ ތަކެތި ގަތުން ހުއްޓާލުމެވެ.

ބޯއީކޮޓު ކުރުމަކީ ނަތީޖާއެއް ނުނެރެވޭ އެއްވެސް ސާބިތުކަމެއް ނެތި ކުރެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ބޯއީކޮޓު ކުރުމަކީ ނޮންވައިލެންސް ހަރަކާތުގެ ބާނީ މަހަތުމާ ޤާންދީ އިގިރޭސީންގެ އަޅުވެތިކަމުން އިންޑިޔާ މިނިވަން ކުރުމަށް ބޭނުންކުރި އުކުޅެވެ. އަދި ހިފި ހަތިޔާރެވެ. ބޯއީކޮޓުކުރުމަކީ މީގެ ދެ ޖީލުކުރިން ސައުތު އެފްރިކާގައި ވިޔަފާރިކުރަމުން ދިޔަ ކުންފުނިތައް އެގައުމުގައި ވިޔަފާރިކުރުން ހުއްޓާލުމަށް މެދުވެރިވި، ސަބަބެވެ. އަދި އެސބަބެއްގެ ސަބަބުން ސައުތު އެފްރިކާގެ ރަށްވެހީންނަށް ސައުތު އެފްރިކާ ލިބުނެވެ.

ވީމާ، މިއަދު ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންނަށް އުއްމީދާއި ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާފާއި މިނިވަންކަން ގެނެސްދެވޭނޭ ހަމައެކަނި ވަސީލަތަކަށް ވެފައި މިވަނީ ދުނިޔޭގެ މުސްލިމް ރައްޔިތުން ތިރީގައި މިވާ ޒަޔަނިސްޓު ޔަހޫދީ ދައުލަތާއެކު ވިޔަފާރި ކުރާ އަދި އެކުންފުނި ތަކުގެ ވެރި ގައުމުތަކުން ޔަހޫދީ ދައުލަތަށް އެހީވާ ކުންފިނަތަކުގެ ތިރީގައި މިވާ ބުރޭންޑުތަކުގެ މުދަލާ ތަކެތި ގަތުމާއި ބޭނުން ކުރުން ހުއްޓާލައިގެން ބޯއީކޮޓުކޮށްގެނެވެ.

ކުންފުނިތަކާއި ތަކެތީގެ ބުރޭންޑުތައް ދެނެގަތުމަށް ތިރީގައިވާ ވެބުއެޑުރެހަށް ވަޑައިގަންނަވާ!

http://home.pacbell.net/halnet/Boycott%20Israeli%20Products%20Campaign.htm

ހުނަރުވެރި މޮޅު ލީޑަރަކަށްވުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެނީ ސްކޫލުންނެވެ.

މޮޅު ލީޑަރަކަށް ވަނީއަކީ ތޮބީއީގޮތުން އެފަރާތްތަކަށް ލިބިގެންވާ ސިފަތަކަކުންނޫނެވެ. ލީޑަރުންނަކީ އުފައްދާބައެކެވެ.

މިއިބާރާތަކީ މިއަދު ގިނަގުނަ މެނޭޖުމަންޓުކުލާސްތަކުގަ އާއި ގިނަގުނަ ދިރާސާތަކުގައި ބަހުސްކުރަމުންދާ ވާހަކަތަކެކެވެ. ވީމާ، ގަބޫލުކުރަންވީ ހަޤީގަތަކީ ލީޑަރުން އުފެދިގެން އަންނަނީ އުޅެބޮޑުވާމާހައުލުން ލިބިގަނެވޭ ހުނަރާއި ތަރުބިއްޔަތާއި ތަޖުރިބާތަކުގެ އަލީގައިކަމެވެ. މިފަދަ ތަޖުރިބާއާއި ތަރުބިއްޔަތާއި ހުނަރާއި ޢިލްމު ފުރަތަމަ ލިބިދެނިވި ތަނަކީ މުޖުތަމަޢުގައި ހުރި ސްކޫލްތަކެވެ. ވީމާ، މި މަޒުމޫނުގައި މިބަލައިލަނީ ސްކޫލްތަކުން ހުނަރުވެރި މޮޅު ލީޑަރަކަށް ދަރިވަރަކު ވުމަށްޓަކައި ހުށައެޅިފައި ހުރިފުރުސަތުތަކަށެވެ.

ދެހާސްފަސް ވަނަ އަހަރު ި ޑީޑީއައި ކިޔާ ކޮންސަލްޓަންސީ ގުރޫޕަކުން ދުނިޔޭގެ ކުންފުނިތަކުގެ ޗީފް އެގުޒެކެޓިވު އޮފިސަރުން ނާއި އެކުންފުނިތަކުގެ ބޯރޑު އޮފް ޑިރެކްޓަރުންގެ މެދުގައިކުރެވުނު ސާރވޭޔަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ކޮށްމެ 10 ޗީފް އެގުޒެކެޓިވު އޮފިސަރުން ނާއި ކުންފުނީގެ ބޯރޑު އޮފް ޑިރެކްޓަރުންގެ ތެރެއިން 9 މީހުންނަކީ އެފަރާތްތަކުގެ ސުކޫލް ދައުރުގައި ސްކޫލްގެ ހެޑު/ޕުރިފެކްޓުކަން ނުވަތަ ކޮށްމެވެސް ޓީމެއްގެ ކެޕްޓަންކަން ކޮށްފައިވާ ފަރާތެއް ކަމެވެ. މީގެން މިދޭހަކޮށްދެނީ ސްކޫލުން ދެވޭ ތަޢުލީމުގެ އިތުރުން ކުލާސް ރޫމުން ބޭރުގައި ސްކޫލުގެ ދަރިވަރުންނަށް ހުށައެޅިފައިވާ އިތުރު ހަރަކާތްތަކުގެ ފުރުސަތުތަކެއްގެ ސަބަބުން ދަރިވަރުންނަށް އެފަރާތް ތަކުގެ ވަޒީފައިގެ ކުރިއެރުމުގައި ސްކޫލު ދައުރުގައި ލިބުނު އިލްމުގެ އިތުރުން އިސްނަގައިގެން ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ލިބުނު ފުރުސަތުތަކުން ކުޅަދާނަ ލީޑަރަކަށް ވެގެން ދާނެކަމެވެ.

މިބީދާއިން ވާހަކަދައްކާއިރު އިގިރޭސި ވިލާތުގެ އިންސްޓިޓިޔުޓު އޮފް މެނޭޖުމަންޓުން މިފަހަކުން ކުރެވުނު ސާރވޭޔަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި އެގައުމުގެ 500 ހާ ވިޔަފާރިވެރިންނާއި ކުންފުނިތަކުގެ ހިންގުންތެރިވެރިން ކަމުގައިވާ ޗީފް އެގުޒެކެޓިވު އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން ގިނަފަރާތްތަކަކީ އެފަރާތްތަކުގެ ސްކުލްދައުރުގައި އިސްނަގައިގެން ހަރަކާތްތެރިވެ، އިސްދައުރެއް އަދާކޮށްފާވާ ފަރާތްތަކެކެވެ. މި ދިރާސާއިން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ހަޤީގަތަކީ ކޮށްމެ 10 ފަރާތަކުން މަދުވެގެން 4 ފަރާތަކީ އެފަރާތްތަކުގެ މަދުރަސީ ދަޢުރުގައި ސްކޫލްގެ ޕުރިފެކްޓެއްކަމެވެ. މީގެއިތުރުން ކޮށްމެ 10 ފަރާތަކުން 5 ފަރާތަކީ ސްކޫލްގެ ކޮށްވެސް ކުޅިވަރު ޓީމެއްގެ ކެޕްޓަންކަން ކޮށްފައިވާ ފަރާތެއްކަމެވެ. އަދި %9 މީހުން ކުލާހުގެ މޮނިޓަރުކަން ކޮށްފައިވާކަމެވެ. މިގެން ފާހަގަކުރެވެނީ ހުނަރުވެރި މޮޅު ލީޑަރަކަށްވުމުގެ ފުރުސަތު ފުރަތަމަ ލިބެނީ ސްކޫލުންނެވެ.

ނަންގަނެވުނު އިލްމީ ދިރާސާތަކުން ފެންނަގޮތުގައި ސްކޫލްތަކުގައި ހިންގޭ ކުޅިވަރާއި އިތުރު ހަރަކާތްތަކުން މުސްތަޤުބަލުގެ އުންމީދީ ލީޑަރުންނަށް ވުމުގެ ފިލާވަޅުތައް ލިބެމުންދެއެވެ. މިގޮތުންވިސްނާލާއިރު ކުޅިވަރު ހަރަކާތްތަކަކީ މޮޅު ވިސްނުންތެރި ކުޅަދާނަ ލީޑަރުންނަށް ވުމަށް ލިބިގަނޭވޭ ފިލާވަޅުތަކެކެވެ. އަދި ހިންގޭ އިތުރު ހަރަކާތްތަކަކީ އިސްނަގައިގެން ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ލިބޭ ފުރަތަމަ ފިލާވަޅުތަކެވެ. ކަން މިހެން ހުރުމުގެ ސަބަބުން މިސާވޭއިން އިތުރަށް ފާޅުވެގެން ދިޔައީ ނަންގަނެވުނު ވިޔަފާރި އަދި އެހެނިހެން ވެރިންގެތެރެއިން 3 ބައިކުޅައެއްބައި ފިރިހެނުންނަކީ ސްކައުޓު ހަރަކާތްތަކުގައި އުޅެފައިވާ ފަރާތްތައްކަމެވެ. އަދި އެފަދަ އަންހެނުންގެތެރެއިން ކޮށްމެ 10 އަކުން 9 މީހުންނަކީ ގާރލް ގައިޑް ހަރަކާތުގައި އުޅެފައިވާ ފަރާތްތައްކަމެވެ.

މިސާރވޭގެ ބައިވެރިން ފާޅުކުރި އިތުރު ހިޔާލުތަކަށް ވިސްނާލާއިރު އެފަރާތްތަކުގެ މިއަދުގެ ކާމިޔާބުގެ ބިންގަލަކީ އެފަރާތްތަކުން ކުލާސްރޫމުން ބޭރުގައި މަދުރަސީ ދައުރުގައި އަދާކޮށްފައިވާ ޒިންމާދާރު ރޯލުގެ ސަބަބުން ލިބުނު ހުނަރުވެރިކަމާއި ތަޖުރިބާއެވެ. އަދި އެދައުރުގައި އަދާކޮށް ހާސިލްކޮށްފައިވާ އެފަދަ ރޯލުގެ ސަބަބުން މުސްތަޤުބަލުގެ އުއްމީދީ ވެރިޔަކަށް ވުމުގެ ޤާބިލްކަން ހަމަކޮށްމެ އެފަދަ ދަރިވަރެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނާނޭކަމަށްވެސް އެފަރާތްތަކުން އެއްބަސްވެއެވެ. ވީމާ، މިސާރވޭގައި މިފަދައިން ބުނާ %12 މީހުން ދެކޭގޮތުގައި އެފަރާތްތަކަކީ ތަޢުލީމީ ނަތީޖާގެ ގޮތުން އެހާފާހަގަކޮށްލެވޭ ބަޔަކަށް ނުވިޔަސް ތަފާތު ގިނަގުނަ އެހެނިހެން ހުނަރުތަކެއް ލިބިފައިވާ ކުޅަދާނަ ފަރާތްތަކެކެވެ. ސަބަބަކީ މިދެންނެވި %12 މީހުންގެ ތަޢުލީމީ ހަޔާތް ނިންމާފައިވަނީ އުމުރުން 16 އަހަރުގައެވެ. އަދި އޭގެތެރެއިން %7 މީހުންގެ ތަޢުލީމީ ހަޔާތް ނިންމާފައިވަނީ އިލްމީގޮތުން މޮޅު ސެރޓުފިކޭޓުތަކެއް ހާސިލް ނުކުރެވިއެވެ.

ސިޔާސީ މައިދާނަށް ވިސްނާލާއިރުވެސް މިނަންގަނެވުނު ދިރާސާތަކުން ފާހަގަކޮށްލެވުނުކަންތައްތަކަކީ ތެދުކަންތައްތައްކަން ހާމަވެގެންދާނެއެވެ. މިގޮތުން ނަޒަރު ހިންގާލާއިރު އިގިރޭސި ވިލާތުގެ ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު ޓޯނީ ބުލެޔާރ އަކީ މަދުރަސީ ދައުރުގައި ގިނަގުނަ ބަހުސްކުރުމުގެ މުބާރާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކުޅަދާނަ ދަރިވަރެކެވެ. އަދި އެމެރިކާގެ ކުރީގެ ރައީސް ބިލް ކުލިންޓަނަކީ މަދުރަސީ ދައުރުގައި ސްކޫލް ބޭންޑުގައި ހަރާކާތްތެރިވި ދަރިވަރެއްކަމަށް ވެއެވެ. އަދި މިފަދައިން ގުނާލެވޭ ތަފާތުއެތަކެއް ސިޔާސީ ލީޑަރުން ވާނޭކަމާމެދު ސައްކެއްނެތެވެ.

ވީމާ، ސްކޫލެއްގައި ދަރިވަރުންނަށް ލިބެން ހުރި ގިނަގުނަ ކުޅިވަރު އަދި އެހެނިހެން އިތުރު ހަރަކާތްތަކަކީ އެހަރާކާތްތައް އޭގެ ފުރިހަމަގޮތުގައި ހިންގިއްޖެނަމަ އެދަރިވަރުންގެ މުސްތަޤުބަލަށް އުޖާލާކަން ގެނެސްދެނިވި ހަރަކާތްތަކަކަށް ވެގެން ދާނެއެވެ. މިފަދަ ހަރަކާތްތަކުގެ ސަބަބުން ގިނަދަރިވަރުން ޅައުމުރުގައި ލީޑަރުންގެ ކިބައިގައި ހުންނަ އިސްނަގައިގެން ހަރަކާތްތެރި ވުމުގެ ހުނަރުވެރިކަން އުފައްދައެވެ. ޅަފަތުގައި ދަރިވަރުން މަދުރަސީ ދައުރުގައި ބައިވެރިވެގެން ތަފާތު ތަޖުރިބާއާއި ހުނަރުވެރިކަން ލިބިދެނިވި ސްކައުޓާއި ގައިޑް ހަރާކާތްތަކާއި ބޭންޑާއި ކުޅިވަރު ޓީމުތަކުން ކުޅަދާނަ ސިޔާސީ ލީޑަރަކަށް އަދި ވިޔަފާރި ވެރިޔަކަށް ވުމުގެ ހުނަރުތައްކަމުގައިވާ ހާސިލްކުރަން ބޭނުންވާ ގޯލް ކަންޑައަޅައިގެން ކާމިޔާބަށް މަސައްކަތް ކުރުމާއި ތާފާތު ގިނަގުނަ ފަރާތްތަކާއި ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމާއި އަދިވެސް މިނޫންވެސް ތަފާތުގިނަގުނަ ހުނަރުތައް ޅަފަތުގައި ލިބުމުގެ މަގު ސްކޫލް ދައުރުގައި ތަނަވަސް ވެގެން ދެއެވެ.

އާދެ! ދެބަސްވެވެން ނެތް ހަޤީޤަތަކީ، ހުނަރުވެރި މޮޅު ލީޑަރަކަށްވުމުގެ ފުރުސަތު ފުރަތަމަ ލިބެނީ ސްކޫލުންނެވެ.

އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލް

ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އާބާދުވެފައިވާ ރައްތަކުގައި ސްކޫލް މަދަރުސާތައް ޤާއިމް ކުރެވިފައިވެއެވެ. މި ސްކޫލުތަކަށް ރަށުގެ ކިޔަވާ އުމުރުގެ ދަރިވަރުން ގޮސް ތަޢުލީމް އުގެނެމުން ދެއެވެ. ބައެއް ސްކޫލުތަކަކީ ފަށާތަޢުލީމުގެ މަރުހަލާއަށް ކިޔަވައިދޭ ސްކޫލްތަކެވެ. އަނެއްބައި ސްކޫލްތަކަކީ ސާނަވީ ސްކޫލް ނިންމާ އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިޙާނެއް ކަމުގައިވާ ޖީސީ އޯލެވެލް އިމްތިޙާނު ހެދުމަށް ދަރިވަރުން ތައްޔާރުކުރާ އިންޓަރނޭޝަނަލް ނުކިޔާ ސްކޫލްތަކެވެ.

ޖީސީ އޯލެވެލުފަދަ އިންޓަރ ނޭޝަނަލް އިމްތިހާނަކަށް އިންޓަރނޭޝަނަލް ސިލަބަސް ތަކަކާއެކު އިންޓަރނޭޝަނަލް ކަރިކިޔުލަމަކުން އިންޓަރނޭޝަނަލް މުދައްރިސުން މައުނަކީ ތަފާތު ޤަޢުމުތަކުގެ މުދައްރިސުންނާއެކު ސާނަވީ ތަޢުލީމު އުގަންނައިދިނުމަށް މަސައްކަތް ކުރާ ސްކޫލްތައް އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލްތަކަކަށް ނުވާންވީ ކީއްވެހެއްޔެވެ. މިގޮތުން މިއަތޮޅާއި އަދި މުޅިރާއްޖޭގައި މިފަދައިން ކަންތައްތައް އިންތިޒާމް ކުރުވިފައިވާ ގިނަސްކޫލްތަކަކީ ކުދި ކުދި ތަފާތުތަކަކާއެކު މި މިންގަޑުން އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލްތަކެވެ.

ރާއްޖޭގައި ސާނަވީ ތަޢުލީމަށް ކިޔަވައިދޭ ސްކޫލްތަކަކީ އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލުތަކެއްގައި ހުންނަ މައިގަޑު ސިފަތައް މަތީގައި ނަންގަނެވުނު ފަދއިން ފުރިހަމަވެފައިވާ ސްކޫލްތަކެވެ. ނަމަވެސް ދުނިޔޭގެ އެހެން ތަންތަނުގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލުތަކޭ ބުނުމުން ވިސްނޭނީ އެއީ އެޤަޢުމަށް ތަފާތު މަސައްކަތްތަކާއި ވިޔަފާރިއަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކުގެ ދަރީންނަށް ހާއްސަކުރެވިފައިވާ ސްކޫލުތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެފަދަ ސްކޫލްތަކުގައި ޤާއިމް ކޮށްފައިވާ ވަސީލަތްތަކާއި ކިޔަވައިދޭ މުދައްރިސުންނާއި ސިލަބަހާއި ކަރިކިއުލަމަކީ އެޤަޢުމެއްގެ ޤަޢުމީ މަންހަޖާ ތަފާތުކޮށް އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިޙާނަކަށް އިންޓަރނޭޝަނަލް ސިލަބަހާއި ކަރިކިއުލަމަކަށް ކިޔަވައިދިނުމެވެ. މިސާލަކަށް މެލޭޝިޔާގެ ޤަޢުމީ ސްކޫލުތަކާ ހިލާފަށް އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލުތަކެއް އެޤަޢުމުގައި ޤާއިމް ކުރެވިފައިވަނީ އިގިރޭސިވިލާތާއި އެމެރިކާއާއި ފަރަންސޭސި އަދި ޖަޕަނާއި އޮސްޓުރޭލިޔާގެ ފަރާތްތަކަށާއި އަރަބި ތަޢުލީމަށް އަމާޒުކޮށް މެލޭޝިޔާގައި ދިރިއުޅޭ އެޤަޢުމުތަކުގެ ރަށްވެހީންނަށާއި އެހެނިހެން ރަށްވެހީންނަށެވެ.

ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މިފަދައިން ދިވެހީންނަށް އަމާޒުކޮށްގެ އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލޭ ނުކިޔާ ބުރިޓިޝް ކަރިކިއުލަމާއި ސިލަބަހަށް ދެވޭތަޢުލީމުން މުޅި ރާއްޖޭގައި މިހާރު ނެރެމުންދާ ނަތީޖާއާއި ކުރާ ހޭދަޔާ އަޅާކިރަންޖެހެއެވެ. އެތަކެއްދަރީން އެތަކެއްފައިސާއެއް ދައްކައިގެން ހަދާ އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިހާނެއްގައި ހޯދާނަތީޖާއަކީ އެދަރީންގެ މުޅިދިރިއުޅުން ރޯޝަންކުރާނޭ ނަތީޖާއަކަށް ނުވާސަބަބު ހޯދައިދެނެގަނެ އެއަށް ފަރުވާކުރަންޖެހިފައިވަނީ ޑޮކްޓަރަކު އޭނަކައިރިޔަށްދާ ބަލިމީހަކަށް ފަރުވާކުރުމަށްޓަކައި ކުރާ ޓެސްޓްތަކާއި އެކުސްރޭ ތަކާއި އަދި އެނޫންވެސް ތަޙްލީލް ތަކުގެ އަލީގައި ފަރުވާ ކުރާފަދައިންނެވެ. އެހެން ނުވާނަމަ މިހާރު ދަޢުލަތުންނާއި މައިންބަފައިން އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިޙާނަށް މިކުރާ ބޮޑު ހޭދަޔަކީ ފޫނެއްފަޔަކަށް ފެންފުރުންފަދަކަމެކެވެ. މިސާލަކަށް ދަންނަވަނީނަމަ ގޮރޭޑް 10 އެއް ނިންމާ 10000 ވުރެ ގިނަކުދީންގެ ނަތިޖާ އަށް ވިސްނާލާއިރު ބައެއް މާއްދާ ތަކުން ފާސްވާ ނިސްބަތަކީ %6 ކަމަށް ވާހަކަދެކެވެއެވެ. މިއީ، މިކުރާ ހޭދަޔާ އަޅާ ބަލާއިރު ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ހަމަގައިމުވެސް ފުރިހަމަ ތަޙްލީލަކަށް ބޭނުންވެފައިވާކަމުގެ ހެއްކެކެވެ.

މިގޮތުންވިސްނާލާއިރު ނ. ހޮޅުދޫ މޭނާސްކޫލާއި ނ. ވެލިދޫގައި ހުންނަ އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒާއި މަނަދޫގައި ހުންނަ އަތޮޅުމަދަރުސާފަދަ ނ. އަތޮޅުގެ އެތަކެއް ސްކޫލްތަކަކީ އެއްމެ ފުންނާބު އުސް އިންޓަރނޭޝަނަލް ކަރިކިލަމަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދޭ އަދި އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިޙާނެއްކަމުގައިވާ ޖީސީ އޯލެވެލް ހަދާ ސްކޫލެވެ. ނަމުގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ނުކީކަމުގައިވީނަމަވެސް ކަމުގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލެވެ. މިފަދަ ސްކޫލުތަކުގައި ކޮމްޕިޔުޓަރ ލެބާއި ސައިންސް ލެބާއި ބޭރުބަސް ކިޔަވައިދޭ ލެބޯޓުރީ ފަދަތަންތައް ޤާއިމްކޮށް އަދި ލައިބްރަރީގެ ވަސީލަތް ފުރިހަމަކުރެވި މުދައްރިސުންނަށް ކިޔަވައިދިނުމަށް ބޭނުންވާ މިޒަމާނުގެ ވަސީލަތްތައް ފުރިހަމައަށް ލިބިގެން ކިޔަވައިދެވޭ ވަށާޖެހިފައިވާ ތަޢުލީމެއް އެއްދަންފަޅިއަށް ކުލާހަކަށް ވިހި ކުދީން ހަމަޖެހޭގޮތަކަށް ބަހަލައިގެން ފޯރުކޮށްދެވޭ ދުވަހަކުން މިސްކޫލުތަކަކީ ފުރިހަމަ މާނައިގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލްތަކަކަށް ވާނެއެވެ. އަދި އެފަދަ ސްކޫލުތަކުގެ ނަމުގެ ކުރިއަށް މިސާލަކަށް ހޮޅުދޫ މޭނާ އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލް ނުވަތަ ނ. އަތޮޅު އިންޓަރނޭޝަނަލް ތަޢުލީމީ މަރުކަޒު ކިއި، އެތަންތަނުން ނިމޭ ދަރީންނަކީ ފެންވަރާއި ފަންވަރު ހުރި އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލުތަކެއްގެ ކުދިބަޔަކަށް ވާނެއެވެ.

މިބީދާއިން ކަންތައްތައް ހޮޅުދޫ، ވެލިދޫ، މަނަދޫ އަދި ނ. އަތޮޅުގެ އެހެނިހެން ރަށްރަށުގައި ހުރި އިންޓަރނޭޝަނަލް އިމްތިހާނުކަމުގައިވާ ޖީސީ އޯލެވެލަށް ކިޔަވައިދޭ ތަންތަން ހިނގައްޖެނަމަ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރީންގެ ސްކޫލް ދައުރަކީ ކާމިޔާބު ދައުރަކަށް ވެގެން ދާނެއެވެ. ވީމާ، ނަންގަނެވުނު ކަންތައްތަކުގެ މައްޗައް ވިސްނާ އެޅެންހުރިފިޔަވަޅު ތަކަކީ ކޮބައިތޯބަލައި ޕްލޭންތަކެއްކޮށް މިހާރުން މިހާރަށް އަތޮޅުފެންވަރުގައި މިފަދައިން އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލްތަކެއްގެ ގޮތުގައި މިފަދަ ސްކޫލްތައް ބައްޓަން ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރާނޭ ލީޑަރޝިޕަކަށް ވަނީ ބޭނުންވެފައެވެ. އެފަރާތަކީ މިހާރުގެ ނ. އަތޮޅު ކައުންސިލަރާއި ނ. އަތޮޅު ހިމެނޭ ޕްރޮވިންސަލް ސްޓޭޓުމިނިސްޓަރާއި މ ޕްރޮވިންސުގެ އެޑިޔުކޭޝަނަލް ޑިރެކްޓަރުބާއެވެ. އެގޭއެއްޗަކީ 21 ވަނަ ގަރުނުގެ ހެޔޮބަދަލްތަކަށް ފެތޭ ތައުލީމީ ސިސްޓަމަކަށް މިރާއްޖެ ބޭނުންވާފަދައިން ނ. އަތޮޅުވެސް ބޭނުންވާކަމެވެ. ވީމާ، މުޅި މިގައުމުގެ އެޑިޔުކޭޝަން ސެކްޓަރ އާއި އެސެކްޓަރގައި ބޭނުންކުރާ އެއްމެހާ ތަކެއްޗާއި ވަސީލަތްތައް އޯވަހޯލް ކޮށްގެން 21 ވަނަގަރުނުގެ މިރާއްޖެޔާއި ދުނިޔޭގެ ރައްޔިތުންތަކެއް ދިވެހިޖައްވުން އުފެދިގެން އައުމުގެ ދޮރުއަށްޓަކަށް ނ. އަތޮޅު ވެދާނެ ބާވެއެވެ.

ދުނިޔެއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ފައިސާގެ ބޮޑުތަދު

މިހާރު ދުނިޔޭގެ އިޤްތިސާދަށް ކުރަމުންދާ އަސަރުތަކަކީ އޭގެ އަސަރުތައް މުޅިދުނިޔައަށް އިޤްތިސާދީ ސުނާމީއެއްގެ ގޮތުގައި ފެތުރިގެންދާނޭބޮޑުތަދެކެވެ. ސަބަބަކީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ އިޤްތިސާދުތަކެއްވަނީ އެއްގޮތުންނޫނީ އަނެއްގޮތުން ގުޅިލާމެހިފައެވެ. އަދި މިހުރިހާ އިޤްތިސާދުތަކެއް ހިންގާ ނާރެހުގައިވަނީ ދުނިޔޭގެ އެއްމެ ބޮޑު އިޤްތިސާދުކަމުގައިވާ އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދެވެ. އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދުވަނީ ހިލުވާލާ އެތަކެއް ލޮޅުންތަކެއް އަރައިގެން ފުޑުފުޑުވުމުގެ ތެރޭގައެވެ. މިލޮޅުންތަކުގެ އަސަރު އިޤްތިސާދީ ސުނާމީއެއްފަދައިން އަދި ތަދެއްގެ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ކަންކޮޅުތަކަށް ޔޫރަޕާއި އޭސިޔާއަށް ފެތުރެން ފަށާފާވެއެވެ. ވީއިރު، ދިވެހިރާއްޖެ ފަދަ ނާޒުކު އިޤްތިސާދަކަށް މިކަމުގެ އަސަރު ނުފޯރާ ނުދާނެއެވެ. އިޤްތިސާދުގައި މިހާރުހުރި މައްސަލަތަކާއެކު އެފަދަ އަސަރެއްކޮށްފިނަމަ ވާނެގޮތްތަކާއި އަޅާނެފިޔަވަޅުތަކާއި މިހާރުން މިހާރަށް އެޅެންހުރިފިޔަވަޅުތައް އަޅަންވަނީޖެހިފައެވެ.

އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދަށް އަރާފައިވަނީ އެތަކެއް ބިލިޔަންޑޮލަރުން ގެއްލުވަމުންދާ އިޤްތިސާދީ ބޮޑުސުނާމީއެކެވެ. ބޮޑެތި ފައިސާވެރި ބޭންކުތައް އެދަނީ ބަގުރޫޓުވެ އިނދަޖެހެމުންނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެމެރިކާގެ މުޅިސިނާއަތު ހުއްޓުމަކަށް އަންނަންވަނީ ފަށާފައެވެ. އަތަކެއް ދާއިރާއަކުން ވަޒީފާތައްމަދުކޮށް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެނެސްފައިވަނީ ބޭންކުތަކުން ފައިސާނުދެވިގެން އެބޭންކުތައް ބަންދުކުރަންޖެހުމުންނާއި އިޤްތިސާދީ މަސައްކަތްތައް ހިންގާކުންފުނިތައް ހުއްޓުމަކަށް އައުމުންނެވެ. މިއިޤްތިސާދީ ސުނާމީން ލިބެމުންދާ ގެއްލުންތަކުން އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދު ސަލާމަތްކުރުމަށްޓަކައި ފާއިތުވި ޖޯޖު ބުޝްގެ ސަރުކާރުގެ ހުށައެޅުމަށް 700 ބިލިޔަންޑޮލަރުގެ ބަޖެޓެއް އެމެރިކާގެ ޤާނޫނުހަދާ މަޖިލީހުން ވަނީ ފާސްކޮށްފައެވެ. އަދި މިހާރުގެ ރައީސް އޮބާމާގެ 839 ބިލިޔަން ޑޮލަރުގެ އިޤްތިސާދު ސަލާމަތްކުރުމަށް ހުށައަޅާފައިވާ ބަޖެޓަކީ އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދަށް ދިމާވެފައިވާ މައްސަލަތަކުގެ ބޮޑުކަމާއި އަސަރު ހުރިމިންވަރު ދައްކުވައިދާ ކަމެކެވެ.

އެމެރިކާގެ އިޤްތިސާދަށް ކުރަމުންދާ މިއަސަރު ޔޫރަޕުގެ އިޤްތިސާދުތަކަށް ވަނީ ކުރަންފަށާފައެވެ. ޔޫރަޕުގެ ކާރުއުފައްދާ ކުންފުނިތަކުން މިދިޔަހަފަތާގައި އެކަނިވެސް އެފެއްދުންތެރިކަން މަދުކޮށް 14000 އެތަކެއް ވަޒީފާއެއް އެސިނާއަތުން މަދުކޮށްފައިވެއެވެ. ރާއްޖެއަށް އެންމެގިނަ ޓުވަރިސްޓުން އަންނަ އިގިރޭސިވިލާތުގެ ހަލުވި އިޤްތިސާދީ ދުވެލިވަނީ މަޑުޖެހިފައެވެ. އެޤައުމުގެ ބޮޑުވަޒީރު ގޯޑަން ބުރައުނާއި އެހެނިހެން ވަޒީރުން ދެކޭ ގޮތުގައި އޮކްޓޫބަރ 1929 ގައި ދުނިޔަށް ކުރިމަތިވި ބޮޑުތަދުފަދަ ދުވަސް ތަކެއް ކުރިމަތިވުމަކީ ގާތްކަމެކެވެ. އަދި ޔޫރަޕުގެ އެހެނިހެން ޤައުމުތަކުންވެސް ދުނިޔޭގެ އިޤްތިސާދީ ސުނާމީގެ އަސަރުވަނީ ފޯރަންފަށާފައެވެ.

އޭޝިޔާއަށް މިއިޤްތިސާދި ސުނާމީގެ އަސަރު ޔޫރަޕްފަދައިން އެހާބާރުމިނުގައި ފޯރަންފަށާފައިނުވެއެވެ. ނަމަވެސް އޭޝިޔާގެ ސްޓޮކުބާޒާރުތަކުން މިކަމުގެ އަސަރުމިހާރުވެސް ފެންނަންވަނީ ފަށާފައެވެ. މިގޮތުން މިސަރަހައްދުގެ ވަރުގަދަ ހިއްސާގެ ބާޒާރުތައްކަމުގައިވާ ސިންގަޕޫރާއި ހޮންކޮންގާއި ބޮމްބޭގެ ހިއްސާގެ އަގުތައް ދަށަށްދާން ފަށާފައިވަނީ ދުނިޔެއަށްފެތުރެމުންދާ އިޤްތިސާދީ ސުނާމީގެ ސަބަބުންނެވެ.

ދުނިޔޭގެ އިޤްތިސާދުތަކަށް އަރަމުންދާ ސުނާމީގެ އަސަރު ރާއްޖެއާހަމައަށްވަނީ ފޯރަން ފަށާފައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ އިޤްތިސާދު މިހާރުވެސްވަނީ ބޮޑުތި މައްސަލަތަކެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ބަޖެޓު ފޫނުބެއްދިގެންއުޅުމާއެކު އިޤްތިސާދުގެ ލޭނާރުކަމުގައި ބެލެވޭ ޓުވަރިޒަމް ކުންފުނިވަނީ އޮޅުންބޮޅުންވެފައެވެ. މަސައްކަތްތެރީންގެ ހައްޤުތައް ހިމާޔަތްނުކޮށްދެވި، ދެވޭ މުސާރަކުޑަކަމުން ހަޅުތާލުކުރުމަށް މަސައްކަތްތެރީންވަނީ ތައްޔާރުވެފައެވެ. ތަކެތީގެ އަގުތައް އުފުލި ލިބޭއާމްދަނީން ދިރިއުޅުމުގެ ހަރަދުބަރަދު ހަމަނުޖެއްސި ދިރިއުޅުމުގެ އަގު އިންތިހާއަށް އަތްނުފޯރާ ހިސާބަށްވަނީ ގޮސްފައެވެ. ޑޮލަރުގެ ތަދުކަމާއެކު ތަކެތީގެ ބާޒާރަށްވަނީ ލޮޅުން އަރަން ފަށާފައެވެ. ތަކެތި އެތެރެކުރާ ފަރާތްތައް ދަނީ ޑޮލަރުނުލިބިގެން ގޮތް ހުސްވަމުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ބޭންކުތަކުގެ ހާލަތަށް ވިސްނާލާއިރު ފެންނަނީ ނާމާންކަމެވެ. ދިވެހި ބޭންކުވަނީ ބޮޑުވެގެންވާ އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓީފައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެހެނިހެން ޕުރޮޖެކްޓުތަކަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ލޯނުގެ ގޮތުގައި ދިނުމަށްވަނީ އުނދަގޫވެފައެވެ. އެތަކެއް މަސައްކަތްތެރީންގެ ވަޒީފާ ދަނީ ގެއްލެމުންނެވެ. މިހާލަތަކީ މުޅިދުނިޔޭގެ އިޤްތިސާދަށް ކުރަމުން މިދާ އަސަރުގައި ރާއްޖެއަށް ވެސް ކުރަމުންދާނޭ އަސަރުތަކެކެވެ. ނަމަވެސް ހިކުމަތްތެރިކަމާއެކު އަމަލީ ފިޔަވަޅުތަކެއް މަރުކަޒީ ބޭންކުންނާއި އިޤްތިސާދީ މިނިސްޓުރީންނާއި ފިނޭންސުން އަޅަންޖެހިފައިވެއެވެ.

މިފަދަ ދަނޑިވަޅެއްގައި ރާއްޖޭގެ އިޤްތިސާދީ ލޭނާރަށް ލޭގެނެސްދޭ މިހާރުވެސް ފަތުރުވެރިން އައުން މަދުވެފައިވާ އިގިރޭސީންނާއި ޔޫރަޕުގެ އެހެނިހެން ޤައުމުތަކުންނާއި ޗައިނާ އަދި ޖަޕާނުގެ ފަތުރުވެރީން ދުނިޔާގެ އިޤްތިސާދީ ސުނާމީގެ ފައިސާގެ ތަދުކަމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއަށް އައުމުގައި އިތުރަށް މަޑުޖެހިއްޖެނަމަ އަޅާނެފިޔަވަޅުތަކަކަށް މިހާރުންމިހާރަށްވިސްނާންޖެހިފައިވަނީ އަދުގެ ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި އެމަޖިލީހާއި އަލަށް ގުޅެން ތައްޔާރުވަމުންދާ ކެންޑިޑޭޓުންނެވެ.

ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް އެކައްޗަކަށް ވުމުގެ ބިރުވެރިކަން

ސަރުކާރަކީ ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި ވެރިކަން ރައްޔިތުންގެ ކުރިއެރުމަށް، ހެވަށް، ލާބައަށް ހެޔޮގޮތުގައި ޤާނޫނީގޮތުން ހިންގަން ރައްޔިތުން އިސްކޮށްފަވާ ފަރާތެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުންރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުން ރައްޔިތުންގެ ވިންދާއެއްގޮތަށް ރައްޔިތުންގެ ބެނުންތަކާއި އެދުންތައް ސަރުކާރުން ހާސިލްކޮށްދެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބަލާ ސަރުކާރު ޒިންމާދާރުކޮށް، ރައްޔިތުންގެ މަންފާއަށް ލާބައަށް ތަނަވަސްކަމަށް، ހަމަޖެހުމަށް ޤާނޫނާއި ޤާނޫނު އަސާސީ ހަދާ ފަރާތެވެ. މިދެފަރާތް އެކައްޗަކަށް ވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ނުރައްކާއޮތީ މީންދުވަހަކު މިދެފަރާތް އެއްވުމުން ނެތް މިންވަރަކަށެވެ.

ފުރަތަމަކަމަކީ ސަރުކާރެއް އުފެދިގެން މިހާރު އައިސްފައި އެވަނީ ރައްޔިތުންނަށް ކަންތައްތަކެއް ކުރުމަށް ވައުދުވެގެންނެވެ. މިގޮތުން މިހާރުގެ ސަރުކާރު މިއޮތީ ރައްޔިތުންނަށް ފަސް ވައުދެއްވެގެން ޤާއިމްވެފައެވެ. އަދި އެފަސް ވައުދުވީ އެކަމެއް ރައްޔިތުންނަށް ހާސިލްކޮށްދޭން ދެވަނަ އެހެންކަމެއް ސަރުތުކޮށް ފައެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރިޔާސީ އިންތިޙާބު ކާމިޔާބުކޮށް ރައްޔިތުންނަށް ކޮށްދޭން ބުނި ފަސްކަމެވެ. ނަމަވެސް މިހާރު މިފެންނަނި އެފަސް ވަޢުދު ހާސިލް ނުކޮށްދީ އެކަން ރައްޔިތުންނަށް ހާސިލް ކޮށްދެވޭނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޙާބުގައި ސަރުކާރު މެމްބަރުންނަށް ވޯޓުދީގެން ކަމެވެ. ވީމާ، މިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމަށް ސަމާލުވުން މުހިއްމެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއިސަރުކާރު އެކައްޗަކަށް ވުމުގެ ސަބަބުން ދިވެހިން ކޮށްފައިވާ ހިތިތަޖުރިބާ ފާއިތުވި ތިރީސް އަހުރު ތަހައްމަލް ކޮށްފައިވެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި ރައްޔިތުންނަށް ބޮޑުވި؛ ރަށްގިރުން، ބަނދަރު ހެދުން، ފެންބޮޑުވުން، ގެދޮރުގެ ދަތިކަން، މަދިރީގެ ނުރައްކާތެރިކަން، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާ، މިހެންގޮސް ކޮޅުން ނުލާލިސްޓެއް ލިޔެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިކަންތައްތައް ސަރުކާރަށްވެސް އަދި ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުންނަށްވެސް ފާއިތުވި ތިރީސް އަހަރު ބޮޑުވެފައި ނުވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި ސަރުކާރު މަސްހުނިވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިސާލަކަށް ނ. ހޮޅުދޫގެ، ފޮއްދޫ އަދި ވެލިދޫގައިހުރި ތަފާތު ގިނަގުނަ މައްސަލަތައް ހައްލު ނުކުރެވިވަނީ މިސަބާބާ ހުރެއެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް މަސްހުނި ވެއްޖެނަމަ ސަރުކާރު ޒިންމާދާރުކުރުމާއި ރައްޔިތުންގެ ހައްޤާއި ޝަރަފް ރައްކާތެރި ނުކުރެވިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ރައްޔިތުންގެ ބަދަލުގައި ސަރުކާރު ހިމާޔަތްކޮށް، ސަރުކާރުގެ ނިވައިފަތްގަޑަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލސް ބޭނުން ކުރެވޭނީ ސަރުކާރުން އެޅިހާބަތަކަށްރިހަވެގެންނެވެ. މިފަދަ ހާލަތަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް ހިނގައްޖެނަމަ ފާއިތުވި ތިރީސް އަހަރަށްވުރެ ހިތިތަޖުރިބާއެއް ރައްޔިތުން ކުރިޔަށްއޮތްތަނުގައި ކުރަންޖެހުމަކީ ވަރަށް ގާތްކަމެކެވެ.

މިހިތިއަސަރު އެއްމެ ބޮޑަށް ކުރަންފަށާނީ ސަރުކާރުގެ ބާރުގަދަ އަޤުލަބިއްޔަތެއްކަމުގައިވާ ފަންސާސް މެންބަރުންގެ އެހީއާއި އެކުއެވެ. ސަބަބަކީ އެފަންސާސް މެމްބަރުންގެ އެހީގައި ސަރުކާރު ބޭނުން ކުޅިއެއް ބޭނުންގޮތަކަށް ކުޅެމުންދާއިރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް ބަލަހައްޓައިގެން އަޅައިނުލާ އޮވެގެންނެވެ. އެގޮތުން ޤާނޫންތައް ހެދިގެން އަންނާނީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު އިސްނުކުރެވި ސަރުކާރުގެ ފައިދާއަށެވެ. މިފަދައިންކަން ހިނގަމުން ގޮސް އާހިރު ނަތީޖާއަކަށްވާނީ މަޖިލީހުގެ ބާރުގަދަ އަޤުލަބިއްޔަތުކަމުގައިވާ ފަންސާސް މެމްބަރުންގެ ބޭނުން ހިފައިގެން ޤާނޫނު އަސާސީ ބަދަލްކުރާ ހާލަތަށް ކަންތައްތައް ދާހިސާބުންނެވެ. މިބީދާއިން ކަންހިންގަމުންގޮސް ދެން ފެނިގެން ދާނީ ދަޢުރު ކަނޑައެޅިފައިވާ ރިޔާސީ ނިޒާމުން މުއްދަތެއް ނެތް ވެރިކަމާއި އަދިވެސް އެހެނިހެން ބަދަލްތައް ޤާނޫނު އަސާސީއަށް ގެންނަމުންދާތަނެވެ.

ވީމާ، ކުރިޔަށް މިއޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޙާބުގައި މެމްބަރުން އައްޔަނުކުރުމަށް ވޯޓުދޭއިރު ވަރަށް ބޮޑަށް ސަމާލުވެ، ހޭލައިގެން، އިންތިހާއަށް ވިސްނައިގެން ވޯޓުދޭންވާނީ ހުއްބުލް ވަތަނަށްޓަކައެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ޓަކައެވެ. ފުރަތަމަ ރައްޔިތުން އިސްކޮށްގެން ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށެވެ. .

ސުރުހީއަކާ ނުލައި

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު އެއީ ކާކު؟

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު އަކީ ނ. ވެލިދޫއަށް އުފަން މިޒަމާނުގެ ތަޢުލީމާއި އިލްމީ ޤާބިލުކަން ހޯދާފައިވާ، ފަސްބައި ސާފު ޒުވާން ދިވެހި ދަރިއެކެވެ. ތަޢުލީމީ ހަޔާތް ފެށިފައިވަނީ ރަށުގެ ނަހުޒާ ސްކޫލުންނެވެ. އެއަށް ފަހު ނ. އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒުގެ ޚާއްސަ ކުލާހުގައި އުގެނުމަށްފަހު މާލެއަށް އުމުރުން 11 އަހަރުގައި ތަޢުލީމް އުގެނުމަށްގޮސް ފަށާތަޢުލީމް އީޕީއެސް ސްކޫލުން ނިންމައި މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލުން ސާނަވީ ތަޢުލީމް ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ މީހެކެވެ. މަތީތަޢުލީމުގެ ރޮގުން އިގިރޭސި ޓީޗިންގ ޑިގްރީއާއި އެޑިޔުކޭޝަން ޑިގްރީ އަދި މާސްޓާސް އިން ހިޔުމަން ރިސޯސް މެނޭޖުމަންޓު އޮސްޓުރޭލިޔާ އަދި މެލޭޝިޔާއިން ހާސިލްކޮށްފަވާ، އިސްލާމް ދީނަށް ލޯބިކުރާ މަޑުމައިތިރި މިޒާޖެއްގެ، ހުރިހާ އުމުރެއްގެ މީހުންނާއި ގުޅޭ ޒުވާނެކެވެ.

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު ޤަޢުމަށް ކޮށްދިނީ ކޮށް ޚިދުމަތެއް؟

ޤައުމު ތިމާއަށް ކޮށްދޭނީ ނުވަތަ ކޮށްދިނީ ކޮންކަމެއްތޯ ނާހާ، ތިމާ ޤަޢުމަށް ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއްތޯ ދެކިގެން ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާގައި ޤައުމީ ޚިދުމަތް އުމުރުން 19 އަހަރުގައި ފަށައިފައިވާ މިޒުވާނާ މަސައްކަތްފުރަތަމަވެސް ފެށީ ތަޢުލީމީ ދާއިރާގައި ހެޑްމާސްޓާރ ޓުރޭނީއެއްގެ ގޮތުން ތިމަރަފުށީގައި ހުންނަ ތ. އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒުގައެވެ. އަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތިމަރަފުށީގެ ތަޖުރިބާއަށް ބައްލަވާ ތުލުސްދޫގައި ހުންނަ ކ. އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒާއި އަދި އޭގެފަހުން މަނަދޫގައި ހުންނަ ނ. އަތޮޅު މަދަރުސާގެ ހިންގުންމާއި ހަވާލުކުރެއްވިއެވެ. 1994 އަހަރު އިންޑިޔާގައި ހަދަންފެށި ހެޑްމާސްޓަރ ކޯސް ނިންމުމަށްފަހު އެނބުރި ރާއްޖެއައިސް ހެޑްމާސްޓަރެއްގެ ގޮތުން ފޮނަދޫގައި ހުންނަ ލ. އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒު ހިންގުމާ 1996 ވަނަ އަހަރު ހާވާލުވިއެވެ. އަދި އެއަހަރު އެރަށުގައި ބޭއްވި އަތޮޅުވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގެ އިންތިޒާމްތައް ހަމަޖެއްސުމުގައި އިސްދަޢުރެއް އަދާ ކުރިއެވެ. 1997 އަހަރު އޮސްޓުރޭލިޔާގެ ލެޓުރޯބު ޔުނިވާރސިޓީގައި ކިޔަވަންފެށި ޓީޗިންގ ޑިގްރީ އާއި އެޑިޔުކޭޝަން ޑިގްރީ ހާއްސަވީ އިގިރޭސި ބަހާއި ހިޔުމަން ރިސޯސް މެނޭޖުމަންޓުންނެވެ. އޮސްޓުރޭލިޔާއިން ޑިގްރީ ހާސިލުކޮށްގެން 2000 ވަނަ އަހަރު އެނބުރި ޤަޢުމަށް އައިސް ހދ. ކުޅުދުއްފުށީގައި ހުންނަ ޖަލާލުއްދީން ސްކޫލްގައި އިގިރޭސި މުދައްރިސެއްގެ ގޮތުން މަސައްކަތްފެށިއެވެ. އެމަސައްކަތުގެ ތެރޭން 2002 ވަނަ އަހަރު މޯލްޑިވްސް ކޮލެޖު އޮފް ހަޔާރ އެޑިޔުކޭޝަނުގެ އ. ލެކްޗަރަރ ކަމާއި ފައުންޑޭސަން ކޯސްތައް ފެށުމުގެ ތައްޔާރީތަކަށް ކޮލެޖަށް ބަދަލުކުރެއްވިއެވެ. އަދި ނިއުޒިލޭންޑުގެ ވައިކަޓީ ޔުނިވާރސިޓީ އާއި އޯކުލޭންޑު ޔުނިވާރސިޓީގައި ފައުންޑޭޝަން ކޯސްތައް ހިންގާ ގޮތުގެ ހުނަރާއި ތަޖުރިބާ ހާސިލްކޮށްގެން އެމިންގަޑަށް މޯލްޑިވްސް ކޮލެޖު އޮފް ހަޔާރ އެޑިޔުކޭޝަނުގެ ފައުންޑޭޝަން ކޯސް ފަރުމާކުރިއެވެ. 2006 ވަނައަހަރު މާސްޓާރސް އަށް ފުރަންވަންދެން ކޮލެޖުގެ މަސައްކަތުގައި ފައުންޑޭޝަން ކޯސްތައް ވިލަރެސް ކުރުމުގައި ދެމިހުއްޓެވެ.

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު އަތޮޅާއި ރަށަށް ކޮށްދިނީ ކޮންކަމެއް؟

ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި ދިވެހި ދަރީންނަށް އެކި ރަށްރަށުގައި ޚިދުމަތްކުރަމުންވެސް ލިބޭ ޗުއްޓީގައި އާޢިލާއާއި ރަށަށް ޒިޔާރަތްކޮށް ހަދައެވެ. ނ. އަތޮޅު މަދަރުސާގައި އަތޮޅުގެ ދަރީންނަށް ތަޢުލީމް އުގައްނައި ދިނުމުގައި މަސައްކަތްކޮށް އަތޮޅުގެ ތަޢުލީމީ އަދި އިޖުތިމާޢީ ހާލަތު އޮތްގޮތް ދެނެގަތުމުގެ ދިރާސާތަކުގައި އޭރުގެ އަތޮޅުވެރިންނާއި ހޮޅުދޫ މޭނާ ސްކޫލާއި ވެލިދޫގައި ހުންނަ އަތޮޅު ތަޢުލީމީ މަރުކަޒުގެ އިސްވެރިންނާއެކު ބައިވެރިވިއެވެ. މީގެ އިތުރުން ދިވެހި ޤައުމަށް ބޭނުންވާ މީހުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ދާއިރާގައި މޯލްޑިވުސް ކޮލެޖު އޮފް ހަޔާރ އެޑިޔުކޭޝަނުގައި މަސައްކަތް ކުރިއިރު އަތޮޅާއި ރަށުގެ ދަރީން އެކި ފަންނުވެރި ކޯސްތަކުގައި ބައިވެރިކޮށް ދިނުމަށް އެހީތެރިވެދީފާވެއެވެ. ވެލިދޫގައި ހިންގި ވުޑްކާރވިންގ ކޯސް ބޭއްވުމަށް ހުރިހާ މަގެއް ހުޅިވައިދީ އެކަމަށްބޭނުންވާ އެހީތެރިކަމާއި ފަސޭހަތައް ފޯރުކޮށްދީފާވެއެވެ. މިކޯސް ބޭއްވުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވި، ވެލިދޫ ޔޫތު ޑިވެލޮޕްމެންޓު ސޮސައިޓީ (ވީޑްސް) ވުޖޫދަށް ގެނަޢުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތާއި އެޖަމިއްޔާގެ ހަރަކާތްތައް ރާވާ ހިންގުމުގެ ފަންނީ ލަފާދީ އެހެނިހެން ޕޮރޮގުރާމްތައް ރާވާ ހިންގަން އެހީތެރިވެއެވެ.

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅުގެ ސިޔާސީ ހަޔާތަކީ ކޮބައި؟

ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުގެ ރައްޔިތުންނާ އެކު ދިރިއުޅެ މަސައްކަތްކޮށް ތަޖުރިބާކޮށްފައިވާ މިޒުވާނަކީ، ރައްޔިތުންގެ އިހުސާސްތަކާއި ކެކުޅުންތަކާއި ބޭނުންތަކާއި ކުރިއެރުން ތަކާއި އުއްމީދުތަކާއި އެދުންތައް ފުރިހަމައަށް ދަންނަ ޒުވާނެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޤައުމާއި އަތޮޅަށް އިތުރު ކުރިއެރުން ހޯދުމުގެ އުއްމީދުގައި ސިޔާސީ މައިދާނަށް ނިކުމެ، 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އާއްމު އިންތިޚާބުގައި ނ. އަތޮޅުގެ ގޮނޑިއަށް ވާދަކުރިއެވެ. ސަރުކާރުގައި އުޅެމުން އެދުވަސްވަރުގެ ސިޔާސީ މަސްރަހު ރަނގަޅަށް ދެނެހުރެ ހެޔޮބަދަލަށް ވަކާލާތުކުރަމުން އަތޮޅުގެ ހުރިހާ ރަށަކަށް ދަތުރުކޮށް، ހުރިހާ ގެއަކަށް ޒިޔާރަތްކޮށް ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލުކޮށް އަތޮޅުގެ ރައްޔިތުންގެ ހާލަތު ދެނެގަތެވެ. ފުރަތަމަފަހަރަށް ސިޔާސީ މައިދާނަށް ނުކުތް މިޒުވާނާ އެފަހަރުގެ ވާދަވެރި އިންތިޚާބުގައި އަތޮޅުގެ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓުން ތިންވަނަ ހޯދިޔެވެ. އެފަހަރުގެ އިންތިޚާބުގައި ލިބުނު ނަތީޖާއަށް އިޙްތިރާމްކުރަމުން، އިސްލާހީ މަސައްކަތުގެ ބައިވެރިއެއްގެ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙާއި ޑިމޮކުރަސީ ދިރާސާކޮށް، ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ހެޔޮބަދަލަށް ވަކާލާތުކޮށް، 'ދަރުމަ' އަދި 'ފިޔެސް' މަޖައްލާއަށާއި އެހެނިހެން ވެބްސައިޓުތަކަށް ލިޔަމުން ގެންދެއެވެ.

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅު އަހަރުމެންނަށް ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއް؟

ޤައުމަށާއި ރައްޔިތުންނަށް ވާފާތެރި، ތެދުވެރި، އިޚްލާސްތެރި މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްދީފައިވާކަމަށް ދެކޭއިރު، ހޮޅުވެލިފޮއްދޫ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ އުއްމީދުތަކާއި އެދުންތައް ހާސިލުކޮށް ދިނުމަށް ތެދުވެރިވެ، އަމާނާތްތެރިކަމާއެކު ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތަށް ފުރަތަމަ ރައްޔިތުން ކަމުގަ ދެކިގެން މަސައްކަތްކުރާނެއެވެ. ޒުވާނުން އެކިރޮނގު ރޮގުން ތަމްރީނުކުރުމަށް ޚާއްސަ ސަމާލުކަމެއް ދިނުމާއި ޅަދަރީންނަށްދެވޭ ވަށާޖެހިފާވާ ތަޢުލީމާއި ލިބޭ ސިއްޙީ ފަރުވާގެ ޚިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ އިސްކަމެކެވެ. ދިރިއުޅޭ ރަށުގެ ފަޅާއި، ގެދޮރާއި، ނަރުދަމާގެ ނިޒާމާއި ކުނި ނައްތާލުމުގެ އިންތިޒާމުތަކާއި ސާފުރައްކާތެރި ފެން ލިބޭ މުޖުތަމަޢުއަކަށް މިދާއިރާގެ ރަށްތައް ހެދުމަށާއި ދިރިއުޅުމަށް ދުޅަހެޔޮ، އިޖުތިމާޢީ ބަލިތަކުންނާއި ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތަކުން ރައްކާތެރިވެފައިވާ ވެއްޓެއް އިތުރުވަމުންދާ އާބާދީއަށް ބެލިގެން ޤާއިމް ކުރުމަށް ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށައަޅައިގެން މަސައްކަތް ކުރާނެއެވެ.

އިބްރާހީމް މޫސާފުޅުއާއި ރައްޔިތުންނާއި ގުޅޭނީ ކިހިނެތް؟

މަޖިލީހުގައި ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔާއި މަންފާއާއި ކުރިއެރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމުގެ ފުރުސަތު ތިޔަ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުން ދެއްވައިފިނަމަ، ދާއިމީގޮތެއްގައި ރައްޔިތުންނާއި ގުޅުން ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި އޮފީހެއް ޤާއިމް ކުރާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތްތަކަށްފަހު ލިބޭ ޗުއްޓީތަކުގައި ވެވުނުވަރަކުން ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލުކޮށް ރައްޔިތުންގެ ޝުޢޫރުތައް ދެނެގަނެގެން މަޖިލީހުގައި މަސައްކަތް ކުރުމަށް ސަމާލުކަންދީގެން ރައްޔިތުންގެ ޚާދިމެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްތައް ރާވާނެއެވެ.

އައު އަހަރު...

އަލުގަނޑުމެން މިއަދު ވޭތުކުރަމުން މިދަނީ ހިޖުރީ އަދި މީލާދީ ސަނަތުން އައު އަހަރުތަކެކެވެ. އައު އަހަރުގެ ހެޔޮއެދުމާއި ތަހުނިޔާ ހުރިހާ ފަރާތްތަކަކަށް އަރިސް ކުރަމެވެ. އައު އަހަރަށް އައު އުއްމީދުތަކެއް ކުރަމުން ހުވަފެން ދެކެމުން ކުރިމަގު އުޖާލާކުރުމަށް ނިޔަތްގަނެ މަސައްކަތް ކުރަންޖެހެއެވެ. ޤަޢުމެއްގެ ގޮތުގައި ރައްޔިތުން ކުރަމުންދާ އުއްމީދީ ހުވަފެންތަކުގައި ކުލަޖައްްސަން ޖެހެއެވެ. މި ހުވަފެންތަކުގައި ރައްޔިތުންނަށް ކުލަޖައްސައިދޭން މިއޮތީ އެމްޑީޕީ އިއްތިހާދެވެ. ނަސީބު ކަންދިމާކުރިގޮތުން އެންޑީޕީ އިއްތިހާދުގެ ގާތް އާޢިލީ ރަށްޓެހި ކެބިނެޓު ސެކެއްޓުރީއަކާއެކު މީލާދީ އައު އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުގެ މެންދުރުގެ ކެޔުން އޭނާގެ ގޭގައި އާޢިލާއާއިއެކު ބައިވެރި ވުމުގެ ނަސީބު ލިބުނެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ސުވާލުތައް އޭނާއަށް އަމާޒުކުރަމުން ދިޔައީ ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށްވީ ވަޢުދު ފުއްދުމުގައި ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކާއި ހޮދު އޭނާގެ މަސައްކަތް ދެނެގަތުމުގެ މައްޗަށެވެ.

އެގޮތުން ޕުރޮވިންސްތައް ޤާއިމްވެގެންދާގޮތާއި އެކަންތައްތައް ހިނގަމުން މިދަނީ ކިހިނެއްތޯ ސުވާލު ކުރެވުނެވެ. އޭނާއެކަން ރޭވިފައިވާގޮތް ވަރަށް ތަފްސީލީގޮތަކަށް އޮޅުން ފިލުވައިދިނެވެ. އަދި މިހާރު އުތުރާއި ދެކުނުގަ ޤާއިމްކުރެވިފައިވާ ދެޕުރޮވިންސްގެ ތަޖުރިބާއަށް ބަލައިގެން ދަސްކުރަމުން އެހެން ޕުރޮވިންސްތައް ޤާއިމްވެގެންދާނެގޮތަށް ޙިޔާލު ކުރެވިފައިވާކަމަށް ބުންޔެވެ. އަދި ޕުރޮވިންސުތަކަށް ހިންގުން ލާމަރުކަޒީ ކުރުމުން ރައްޔިތުންނަށް ލިބިގެންދާނޭ ފަސޭހަތަކުގެ ވާހަކަ ހިއްސާ ކުރެވުނެވެ. މިވާހަކަތަކުން ފާހަގަކޮށްލެވުނު ކަމަކީ އިދާރީ ހިންގުމުގެ މަރުކަޒާއި ސަރަހައްދީ ވިޔަފާރި މަރުކަޒުތައް ތަފާތުވެދާނެކަމެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ކުޑަސަރުކާރެއްގެ ވާހަކަދެކެވި، ބޮޑުސަރުކާރެއް އުފެދިގެން އަންނަ މަންޒަރުގެ ވާހަކަ އަހާލީމީވެ. ޖަވާބުގައި ސަރުކާރުން އަދި ހާއްސަކޮށް ރައީސް އޮފީހުން މުވަޒަފުން މަދުކުރާ ވާހަކަ ބުންޔެވެ. އަދި އެފަރާތްތައް މަދު ކުރެވުނު ނަމަވެސް ސްޓޭޓު މިނިސްޓަރުންނާއި މިނިސްޓަރުންނާއި ސްޓޭޓު މިނިސްޓަރުންގެ ނައިބުންނާއި އެންވޯއީންނާއި ހިޔުމަން ރައިޓުސް އެމްބެސެޑަރާއި ކައުންސިލަރުން ލައިގެން ސަރުކާރުގެ މަތި ބުރަހަލި ވުމާއި އެފަރާތްތަކުގެ މުސާރަޔާއި އިނާޔަތްތައް ކަނޑާލި މުވަޒަފުންނާއި ނުބައްދަލުކަމުގެ ސަކުވާ އުފުލީމެވެ. ނަމަވެސް އެކަމަކަށް އޭނާ އެއްބަހެއް ނުވެއެވެ. އޭނާ ފާހަގަކުރީ ކުރީގެސަރުކާރާ ހިލާފަށް ސްޓޭޓު މިނިސްޓަރުންނަށް ކާރުނުދޭ ވާހަކައެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު ބުނަމުން އައީ ކުރިން ބަޔަކު ކަންކުރިވާހަކަ މިއަދު ކަންކުރަމުންދާއިރު ދެއްކުމުގެ މާނެއެއްނެތެވެ. ސަބަބަކީ މިސަރުކާރަށް އާނބަސް ރައްޔިތުން މިދިނީ ވަކި ވަޢުދުތަކެއް ފުއްދުމަށެވެ.
ދެން އަހަރުމެންގެ ވާހަކަ އެނބުރުނީ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންނަށް ޗުއްޓީ ދިނުމުގެ މައްސަލައިގެ މައްޗަށެވެ. އެވޯޓުގައި ކަންހިނގާ ދިޔަގޮތަށް ބަލައިފިނަމަ ރައީސް ނަޝީދު ދައްކަވާ ވާހަކައަކާއި ރައީސްގެ މެމްބަރުންނާއި އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުން ކަންކުރެއްވި ގޮތަކާ ނުގުޅޭކަމަށް ބުނެ ދެފުއްދެގޮތް ސިޔަސަތެއްގެ ރަހަލާކަމަށް ބުނީމެވެ. އެކަން އޭނާ ސިފަކުރީ އެއީ އެމެމްބަރުންގެ އަމިއްލަ ވިސްނުމާގުޅިފަ ހުރިކަމަކަށެވެ. އެއްގޮތަކަށްވެސް އެއީ ރައީސާއި ރައީސްގެ ޕާރޓީގެ ވިސްނުން ހުރިގޮތްނޫން ކަމަށެވެ. އަދި ޖުމްހޫރީ ޕާރޓީގެ ހިޔާލާފިކުރާއި އެކު އެގޮތަށް އެނިންމީ އެމްޑީޕީއަށް ސަރުކާރު ރާވަން އިތުރު ފުރުސަތާއި ޖުމްހޫރީ ޕާރޓީއަށް އިތުރު ވަގުތު ހޯދުމުގެ ނިޔަތުގައި ކަމަށް ބުނަމުން ދިޔައީމެވެ. ކޮންމެ ގޮތަކަށް އެކަން ދިޔަކަމުގައި ވީނަމަވެސް އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުގެ ވިސްނުން ހުރީ ކަނޑައެޅިފަވާ މުއްދަތަށް އެކަން ބޭއްވުންކަން އޭނާ ބުނަމުން ދިޔައެވެ.

އެއަށް ފަހު އާއްމު އިންތިޙާބާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަ ދެކެވުނެވެ. ސަރުކާރުގެ ކަންތައްތައް މިހާރު ރޭވެމުންދާ ގޮތުން ކުރީގެ ސަރުކާރުން ކުޅުނު ކުޅިގަނޑު ކުޅޭނެ މަންޒަރު ފެންނަކަމަށް ބުނެ ހެޔޮވެރިކަމެއް ނުކުރެވޭ މަންޒަރު ފާހަގަކުރީމެވެ. އޭނާގެ ޚިޔާލުގައި އެކަން އެގޮތަކަށް ސަރުކާރުގެ ވަސީލަތާއި ވަގުތާއި އެމްޑީޕީގެ ކެމްޕެއިނުގައި ބޭނުން ނުހިފާނެކަމަށް ހާމަކުރަމުން ދިޔައެވެ. އަދި އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރު ހިނގައި ނުގަންނަކަމުގެ ސަކުވާ އޭނާކުރިއެވެ. އަދި ކައުންސިލަރުން ލާންޖެހުނީ އެސަބާބާ ހެދިކަމަށް ސިފަކުރިއެވެ. ކޮށްމެއަކަސް ކައުންސިލަރުންގެ ރޯލާއި ދަޢުރު އެއްގޮތަކަށްވެސް ކަމަކަށް ނުފޫޒު ހިންގުމަށް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެކަމަށް ވާހަކަ ބައްޓަން ކުރިއެވެ.

ކޮށްމެ އަކަސް ދެމީހުންގެ ކެޔުންނިމި އާޢިލާގެ ވާހަކައަށް މަސްއޫލުވެއްޖައީމެވެ. އަދި ދާދި އަވަހަށް ދުފައިލައިގެން އެދުވަހުގެ ބައްދަލުވުން ނިންމާލީ އައު އަހަރުގެ ތަހުނިޔާ ބަދަލުކުރަމުން، ފަހުން ދިމާވެގެން އިތުރަށް ވާހަކަ ދެކެވޭނެ ކަމުގެ ވާހަކަ ދެއްކުމަށް ފަހުގައެވެ. އަދި ހިތާހިތާ ބުނެލެވުނެވެ، އައު އަހަރުގައި ކުރަމުންމިދާ އުއްމީދުތަކާއި ދެކެމުން މިދާ ހުވަފެންތަކުގައި އަވަސް ގޮތަކުން ކުލަޖެހިގެން އަންނަނަމައެވެ.